عاشو را و سيماي امام حسين(ع) در اشعار شاعران فارسي و عربي معاصر

Ashura and Imam al-Husayn in Contemporary Persian and Arabic Poems

بي شك حماسه عاشورا و قيام سيدالشهدا(ع)، مهم ترين رخدادي بوده كه باعث تحول مضموني و معنايي در ادبيات فارسي و عربي شده است. با اين حال، در طول تاريخ، نگاه به اين واقعه، هميشه يكسان نبوده و در اين ميان، شرايط سياسي حاكم بر جوامع تاثير چشمگيري در زاويه ديد شاعران نسبت به جريان عاشورا داشته است. بعد فردي و اجتماعي شخصيت امام(ع) و ميزان رويكرد شاعران به هر يك از آن ها، از مسائل قابل بررسي در اشعار عاشورايي فارسي و عربي است. همچنين تعابير به كار گرفته شده بوسيله آنان، حكايت از حضور ادبيات بكايي و حماسي در هر دو زبان فارسي و عربي دارد، امري كه ناشي از اختلاف در نوع نگاه به عاشورا به عنوان يك تراژدي و يا يك انقلاب و نهضت حيات بخش است. وراي اين اشتراكات، اختلافاتي نيز وجود دارد، از جمله آن ها ميزان توجه فراوان شاعران عرب به ذكر نسب و مدح خاندان آن حضرت و بيان صفات مختلف امام حسين(ع) است. نوع صفات انتخابي براي امام حسين(ع) نيز مويد اين مطلب است كه آنان، به دنبال يك الگوي مبارز و برتر در جامعه خويش بوده اند و به نظر مي آيد حضور رهبران ديني در نهضت مشروطه و پس از آن، باعث شده اين مساله، كمتر مورد توجه شاعران ايراني قرار گيرد.قيام عاشورا كه از ابتدا پشتوانه فكري انقلاب اسلامي بود، بارزترين الگوي مبارزه شد و امام خميني (ره) براي ملت، يادآور امام حسين (ع) بود و عاشورا كه تا پيش از انقلاب، به عنوان يك سوگ بزرگ به آن نگريسته مي شد، در سروده هاي دفاع مقدس به عنوان يك حماسه مطرح شد كه در تاريخچه شعر عاشورايي، فصل تازه اي گشود. پژوهش مذكور، با رويكردي توصيفي- تحليلي، مسائل مذكور را مورد بررسي قرار داده است.

The event of Ashura and the revolt of Imam al-Husayn were certainly significant events that caused thematic and semantic changes in Persian and Arabic literatures. However, in the present descriptive-analytical work, such a view has been influenced by the dominant political views and atmospheres, leading to a sway in the poet's viewpoints. Hence, Persian and Arab poet's attention to the individual and social character of Imam al-Husayn deserve special attention. Likewise, their recounting and narrations signify the melancholic and epic aspects of this event in both languages. This is indicative of a tragic interpretation of Ashura in contrast to that of a revival revolution. Beyond these common points, there are also some differences, e.g., Arab poet's tendency to the lineage of Imam al-Husayn and praising him. The type of characteristics Arab poets highlight for Imam al-Husayn indicate that they seek a role model for their political struggles. On the other hand, the presence of the religious leaders in the Iranian constitutional movement and after that caused relatively less attention to Imam al-Husayn for a political end. In contrast, Ashura was looked up to as a model for the Islamic revolution of Iran, leading to venerating Imam Khomeini as a portrait of Imam al-Husayn. In effect of this view, Ashura, that was formerly a cause for shedding tears, has come to be viewed as an epic.