كليدواژه :
سالمندان , تكريم سالمندان , تعامل با سالمند , نقش سالمندان از منظر اسلام
چكيده فارسي :
مقدمه: سالمندان، بخشي از اقشار جامعۀ بشري را تشكيل مي‌دهند. در فرهنگهاي و آيين‌هاي مختلف ديني و غيرديني، براي اين قِشر، جايگاه و احترامي خاص در نظر گرفته شده است. سالمندان، نظر به تجربۀ فراوان و چشيدن سرد و گرم روزگار، مي‌توانند الگوهايي ارزنده و بسيار راهبردي در جهتِ پيشرفت و ارتقاء همۀ ابعادِ زندگي بشر (اعم از ديني و غيرديني) باشند. در دين اسلام كه بر پايۀ مِهر و تكريم استوار است، اين گروه سنّي از احترام و ارزش ويژه‌اي برخوردارند. در رواياتِ اهل بيت (ع) ابعاد مختلفي از جايگاهِ سالمندان در جامعه و لزوم پاسداشت شأن آنها مشاهده مي‌شود. اين فراواني و بسامدِ نقش ايجاب مي‌كند كه جايگاه آنان و كاركردشان در ميراثِ ديني، مورد توجّه و تحليل قرار گيرد. در اين پژوهش كوشش شده تا اين مهم صورت پذيرد.
روش: تحليل داده‌ها در اين پژوهش، توصيفي ـ تحليلي و از نوع تحليل اَسنادي است. بر اين اساس، با تكيه بر اَسناد كتابخانه‌اي و نرم‌افزاري، روايات اهل بيت (ع) مرتبط با موضوعِ سالمندان، از منابع رواييِ كهن و تخصصّيِ فريقين (شيعي و سنّي) استخراج شده و پس از دسته‌بندي و واكاويِ محتوايي، مورد تحليل قرار گرفته است.
يافته‌ها: بر اساس پژوهشهاي صورت‌گرفته و نيز بررسي‌هاي انجام‌شده در پژوهش حاضر مي‌توان گفت: ميان رشد و بالندگي جوامع بشري با ميزان تكريمِ سالمندان و بهره‌مندي از تجارب و آموزه‌هاي آنان نسبت مستقيمي وجود دارد؛ به بيانِ ديگر، سالمندي، دورۀ ازكارافتادگي و انزوا نيست، بلكه دورانِ خدمت و نقش‌آفريني در شكلي متفاوت و آن كمك به افزايش سطح آگاهي عمومي و تخصصي جوانان و ميان‌سالان است. با اين وصف، در آموزه‌هاي اسلامي، افزون بر حفظ احترام و تكريمِ سالمندان، براي آنان جايگاهي هدايت‌گرانه در نظر گرفته شده است. تجربۀ سالمندان، روَند رشد و پيشرفت جوامع بشري را تسريع مي‌نمايد. در نگرشِ ديني، سالمندان ازكارافتاده و بي‌مصرف نيستند، بلكه ثمرۀ يك عمر تجاربِ اندختۀ آنان هدايتگر جوامع بشري در همۀ عرصه‌هاست.
نتيجه‌گيري: سالمندان، مرجعيت علمي و معرفتي جوامع بشري را بر عهده دارند. تجربيات آنها به عنوان رهاوردي ارزنده، و گامي بلند براي فتح قلّه‌هاي جديدِ علم و فرهنگ است. ميان افزايشِ سن، با فزوني عزّت و احترام در دين اسلام، نسبت مستقيمي وجود دارد؛ بدين معنا كه سالمندي در دين اسلام، دوران عزّت، بزرگ‌داشت و اشتراك‌گذاري تجربيات با نسل نوپاي جامعه است.
چكيده لاتين :
Introduction: The elderly, a part of human society, for who in different religious and non-religious
cultures and rituals there is a special place and respect. The elderly, due to their abundant experience of
ups and downs of life, may be valuable and very strategic models for the development and promotion
of all aspects of human life (both religious and non-religious). As for Islam, as a religion based on
love and respect, this age group has a special respect and value; the narrations of Ahl al-Bayt (AS)
indicate to various dimensions of the position of the elderly in society and the necessity of protecting
their dignity. This frequency of roles requires that their place and function in the religious heritage
must be considered and analyzed. In this research, an attempt has been made to do this important.
Method: In this review study, the considered information is extracted and analyzed through studying
the contents of the Qur’an, the narrations of the Ahl al-Bayt (AS) and related articles, with regard to
the keywords “elderly”, “honoring the elderly”, “interaction with the elderly”, “the elderly in Islam”
in a total of 25 articles and books under the subject of “elderly”.
Results: According to the narrations of Ahl al-Bayt (AS), there is a direct ratio between the growth
and development of human societies and the degree of respect and benefit from the experiences and
teachings of the elderly; In other words, old age is not a period of disability and isolation, but a period
of service and role-playing, in a different and of course valuable way.
Conclusions: The elderly are the scientific and epistemological authority of human societies. Their
experience is a valuable achievement, and a big step towards conquering the new peaks of science
and culture. In Islam, there is a direct ratio between increasing age and increasing dignity and respect;
this means that old age in Islam is a time of honor, commemoration and sharing experiences with the
young generation of society.
