حقوق مكتسبه در برخي ابواب فقه (احياي اموات ، حق شفعه، نكاح، وكالت، جهاد)

درمعناي عام، حقوق مكتسبه به حقوقي گفته مي شود كه شهروندان بر پايه مصوبات پارلماني يا برنامه هاي سياسي، اجتماعي وفرهنگي كسب كرده‌اند . بر اين اساس مي توان گفت تمام حقوقي كه قانون گذار در قوانين اساسي، عادي وساير مقررات وبرنامه هاي خود براي شهروندان درنظر گرفته، حقوق مكتسبه مي‌باشد. حقوق مكتسبه از دو واژه «حقوق» و «مكتسبه» تشكيل يافته است. واژه حقوق در زبان فارسي واجد معاني مختلفي مي باشد. دكتر كاتوزيان چهار معني را از حقوق ارائه مي كند. 1- حقوق مجموع قواعدي است كه براي اشخاص از اين جهت كه در اجتماع هستند حكومت مي كند. 2- حقوق جمع حق است حق امتيازي است كه هر كسي در اجتماع در برابر ديگران دارد و توان خاصي به او مي بخشد مثل حق حيات، حق آزادي. 3- حقوق به معني حقوق كارمندان دولت يا دستمزد كاركنان است. 4- حقوق يعني علم حقوق و آن دانشي است كه به تحليل قواعد حقوقي مي پردازد. از آنجا كه مهمترين دليل ومبناي حق مكتسب ، دليل عقلي مي باشد. از اين جهت حقوق مكتسبه اشخاص نيز قبل از ظهور اسلام كه در اثر روابط اجتماعي وقراردادهاي خصوصي بوجود آمده بود مورد احترام وصيانت قرار گرفته است واسلام آنها را تحت عنوان احكام امضايي مورد تاييد قرار داده است. احكام امضايي بيشتر در ابواب فقهي، عقود، ايقاعات واحكام مطرح است .وموضوعات مذكور نيز قبل از صدر اسلام در عرف وعادت جامعه وجود داشته وموجب دوام و قوام نظام هاي حقوقي وسياسي جوامع قبل از اسلام بوده ولذا حقوق ناشي از آن خصوصاً حقوق مكتسبه اشخاص مانند حق مالكيت كه اشخاص قبل از اسلام بدست آورده اند وساير آثار ناشي از روابط حقوقي مانند نكاح و... مورد احترام وپذيرش قرار گرفته است. اصول وقواعد فقهي از جمله مواردي است كه فقها با كمك واستناد به آن اقدام به شناسايي اين حقوق نموده‌اند. مانند اصل استصحاب، قاعده عقاب بلابيان و ... علاوه بر اصول وقواعد فقهي در باب هاي مختلف فقه نيز مصاديق حقوق مكتسبه مورد شناسايي قرار گرفته. مانند احياي اراضي موات، حق شفعه، نكاح ، وكالت،جهاد و....