تحليل و بررسي دو تقرير از تاويل و هرمنوتيك از نگاه فيض كاشاني و شلاير ماخر

علم تاويل و هرمنوتيك از آن دست مباحثي است كه ميتوان گفت از ابتداي تاريخ تفكر بشري مورد توجه بوده و تقريرات گوناگوني از آن بيان شده است. در يونان باستان سخناني كه حكيمان و بزرگان انديشه از معبد دلفي ميشنيدند و آن رازها و رمزها به زبان خود ميگشودند و يا سروده‌هاي حماسي كه هومر از سرگذشت انسانها در جامعه يونان و سرزمين‌هاي اطراف داشتند حكايت از تأويلهايي است كه از آغاز تفكر فلسفي به زبان يا قلم انسان جاري مي‌شده است. در فلسفه اسلامي نيز، فيلسوفان مسلمان در كنار عارفان، اديبان و متصوفه تأويل و كشف ‌المحجوب را در گشايش رازها و معاني كه به‌ويژه در متن مقدس كه حقايقش لايه لايه است بروز داده‌اند. محوري‌ترين پرسش در تحقيق حاضر معطوف به ماهيت و حقيقت تأويل نزد دو حوزه فكري اسلام و مسيحيت است. اين پرسش كه هرمنوتيك و تأويل چيست؟ و هر كدام از چه خاستگاه فكري ديدگاه خود را بيان كرده‌اند. مثلاً در مواجهه با مباحث ديني چه در اسلام و چه مسيحيت آيا هرمنوتيك ممكن است؟ و اگر پاسخ مثبت است روش هرمنوتيك در انديشه فيض يا شلايرماخر چگونه است؟ و پرسش‌هاي ديگري كه در اين مقاله از نگاه دو فيلسوف اسلامي و غربي، مورد پاسخگويي قرار گرفته‌اند. فيض كاشاني به عنوان يكي از نمايندگان تفكر ديني و پرورش يافته در حوزه حكمت متعاليه و شلايرماخر به عنوان انديشمندي از تفكر فلسفي غرب، كساني هستند كه مباني، روشها، مسائل و اهداف آن‌ها در باب دين، خدا، انسان، با رويكردي تطبيقي و با روش تحليلي – توصيفي مورد بررسي قرار گرفته است. علي‌رغم تفاوت‌هايي چند در مباني، روش و اهداف تفكر فلسفي و ديني فيض و شلايرماخر در باب موضوعاتي كه بدان‌ها اشتغال داشته‌اند هر دو متفكر مي‌كوشند بر اساس نوعي نسبت‌سنجي ميان انسان و حقيقت وجود به شيوه‌هاي تأويل متون و شناخت حقيقت آدمي بپردازند.