مكان‌يابي اولويت اجراي انواع سامانه‌هاي آبياري تحت‌فشار با استفاده از نرم‌افزار GIS و مدل AHP، مطالعه موردي: دشت دز

استفاده كارآمد از آب، علاوه بر افزايش عملكرد توليد، مي‌‍‌‌تواند سبب بازگشت سرمايه با تأكيد بر حفظ منابع آب و محيط‌زيست شود. يكي از راه‌هاي استفادۀ بهينه از آب در بخش كشاورزي، مي‌‍‌‌تواند كاربرد فناوري سامانه‌هاي آبياري تحت‌فشار باشد. در اين پژوهش با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي AHP در محيط نرم‌افزار GIS، اولويت اجراي سامانه‌هاي مختلف آبياري تحت فشار (كلاسيك ثابت، آبفشان غلطان، مكانيزه خطي و موضعي) در دشت دز بررسي شد. اين دشت، پهناورترين دشت و از مهمترين قطب‌هاي كشاورزي استان خوزستان است. بدين منظور معيارهاي تأثيرگذار در اجراي هر يك از روش‌هاي آبياري شامل دو معيار اصلي اقتصادي اجتماعي و فيزيك مزرعه كه هركدام چند زيرمعيار دارند، در نظر گرفته شد. در ادامه، معيارها و زيرمعيارها با توجه به جدول امتيازبندي سلسه مراتبي از ۱ تا ۹ امتيازدهي شدند و پس از محاسبۀ ميانگين هندسي وزن نهايي معيارها و زيرمعيارها براي هر گزينه، امتيازهاي نهايي وارد سيستم اطلاعات جغرافيايي شد و نقشه‌هاي گرافيكي براي اولويت اجراي هر روش آبياري به‌دست آمد. نقشه‌هاي نهايي به چندين سطح امتيازي طبقه‌بندي و امتياز نهايي هر سيستم آبياري با ميانگين‌گيري وزني نسبت به درصد مساحت حاصل شد و اولويت هر يك از انواع روش‌هاي آبياري تحت‌فشار جهت اجرا در دشت دز تعيين گرديد. نتايج نشان داد كه به‌ترتيب 80/46 و 18/54 درصد از مساحت كل دشت براي اجراي انواع آبياري باراني و موضعي مناسب است و سامانه آبياري كلاسيك ثابت با بيشترين امتياز، به‌عنوان اولويت بالاتر جهت اجرا در اين تحقيق انتخاب شد.