مروري بر اسيدهاي زيست‌پايه در توليد هيدروژل‌هاي پليمر اَبَرجاذب هيبريدي

در سال‌هاي اخير، هيدروژل‌ها به‌دليل داشتن خواص منحصر به‌فرد، به‌عنوان يكي از اميدبخش‌ترين مواد درنظر گرفته شده‌اند. هيدروژل‌ها ساختارهاي پليمري آب‌دوست شبكه‌اي‌شده هستند كه قابليت جذب و نگه‌داري آب يا سيال‌هاي زيستي را دارند. بنابراين، شبكه‌هاي هيدروژلي به‌طور گسترده در محيط‌هاي آبي بدون حل‌شدن، متورم مي‌شوند. هيدروژل‌ها در چند دهه گذشته در صنايع مختلف نظير غذايي، بسته‌بندي، داروسازي و سامانه‌هاي دارورساني، كشاورزي، كاربردهاي زيست‌پزشكي و زيست‌مهندسي، ساخت دستگاه‌هاي فني و الكترونيكي و نيز به‌عنوان جاذب براي حذف آلاينده‌ها در كاربردهاي زيست‌محيطي به‌كار گرفته شده‌اند. هيدروژل‌هاي اَبَرجاذب  نوعي از هيدروژل‌ها هستند كه به‌دليل ماهيت آب‌دوست زنجيرهاي پليمري، قابليت جذب و نگه‌داري مقدار زيادي آب يا محلول‌هاي آبي را تا صدها برابر وزن خود دارند. در سال‌هاي اخير،  هيدروژل‌هاي ابرجاذب جديد براي كاربردهاي مختلف توسعه يافته‌اند. تقاضاي زياد براي اين مواد به‌ويژه در مصارف بهداشت فردي، رشد روزافزون توليد آن‌ها را موجب شده ‌است (اكنون بيش از بر سه ميليون تُن در سال). از آنجا كه اجزاي اصلي سازنده ابرجاذب‌هاي تجاري و پركاربرد در صنعت، بر پايه مواد اوليه‌ حاصل از منابع فسيلي (نفت، گاز و زغال‌سنگ) است، بنابراين كاربرد گسترده ابرجاذب‌ها و افزايش توليد آن‌ها از يك سو با سهيم‌شدن در آلودگي آب، خاك و هوا موجب بروز نگراني‌هاي زيست‌محيطي شده و از سوي ديگر، با تهديد نوسان‌هاي قيمت جهاني و تخريب‌پذيري منابع فسيلي مواجه شده است. از اين‌رو، جايگزيني برخي از اجزاي ابرجاذب‌ها با مواد اوليه پايه‌طبيعي، زيست‌پايه يا تجديدپذير (مانند لاكتيك اسيد، سوكسينيك اسيد و ايتاكونيك اسيد) و توليد ابرجاذب‌هاي با ساختارهاي هيبريدي مورد توجه قرار گرفته ‌است. هدف اين مقاله مرور ابرجاذب‌هاي هيبريدي بر پايه برخي تركيبات زيست‌پايه است كه در سه بخش ساختاري شبكه پليمري شامل شبكه‌اي‌كننده، اصلاح‌كننده سطح و مونومر به‌كار گرفته مي‌شوند.