بررسي روايات كنيۀ «ابوتراب»: نقدي بر نظريۀ اتان كلبرگ

A Critical Appraisal of Etan Kohlber's Entry "Abu Turab"

ابوتراب يكي از كنيه ­هاي علي(ع) است. دشمني­ هاي كينه ­توزانه، به­ ويژه در دورۀ بني­اميه از سويي، و گونه‌هاي استعمال آن نزد پيروان از سويي ديگر، باعث شده زمينۀ صدور روايت كنيۀ ابوتراب، در هاله­ اي از ابهام قرار گيرد؛ به طوري كه اكنون در منابع شيعه و اهل سنت، دو دسته روايت دربارۀ خاستگاه اطلاق اين عنوان از سوي پيامبر بر علي(ع) ذكر شده است. اتان كلبرگ در مقالۀ «ابوتراب» مدعي است، ابوتراب نه از روي مدح، بلكه از روي نكوهش و مذمت، بر علي(ع) اطلاق شده است و شيعيان با جعل احاديثي به نفع علي بن ابي­طالب(ع) ، اين عنوان را از مذمت به منقبت برگردانده ­اند. اين مقاله با رويكردي تحليلي-توصيفي، با گردآوري اين روايات در منابع شيعه و اهل سنت، به نقد ديدگاه كلبرگ و بررسي زمينه­ هاي تاريخي اين نقل­ها پرداخته است. دو نقد كلي ديدگاه كلبرگ عبارت­اند از: عدم فحص كامل وي دربارۀ خاستگاه ­هاي اين كنيه در منابع شيعه و اهل سنت، و اعتقاد بدون دليل به تغيير تدريجي ذمّ به مدح توسط شيعيان.

Abu Turab is a patronymic of Imam Ali. However, the Umayyads' animosity against him have historically blurred the contexts of its emergence, leading to two types of hadiths regarding the very patronymic in question, all attributed to the Prophet Muhammad. E. Kohlberg holds that the patronymic Abu Turab was a designation used for scolding Imam Ali; however, Shiites have fabricated hadiths to show its favorable uses. The present paper deals with this issue based on both Shiite and Sunni sources. The conclusions signify that Kohlberg barely did a thorough piece of research in Shiite and Sunni sources and quite unjustifiably holds in a gradual change of the connotations of the patronymic by Shiites.