نقد و بررسي استدلال فخررازي به آيۀ صديقين بر خلافت ابوبكر

A Critique of Fakhr al-Din al-Razi's Argument on the Siddiqin Verse of the Holy Quran in Favor of Abu Bakr

مسئلۀ جانشيني رسول خدا(ص) را مي‌توان پرچالش‌ترين مسئله ميان شيعه و اهل سنت از آغاز تاكنون دانست كه زمينۀ شكاف عميق ميان آنان را پديد آورد. عالمان شيعه معتقدند كه امامت امري الهي بوده و به دلايل وحياني فقط حضرت امير(ع)، جانشين پيامبر(ص) معرفي شده است. در مقابل، عالمان اهل سنت افزون بر غيرالهي ­دانستن امر خلافت، ابوبكر را به اقتضاي هم‌صدايي اكثر صحابه در سقيفۀ بني‌ساعده، خليفۀ پيامبر(ص) معرفي مي‌كنند. در اين ميان، گروهي از عالمان اهل سنت مي‌كوشند تا وجاهتي وحياني نيز به خلافت ابوبكر ببخشند؛ از­جمله بايد به فخررازي اشاره كرد كه در تفسير خود، در اين زمينه قلم‌فرسايي كرده است. او با صديق­انگاشتن ابوبكر و برشمردن او جزء گروه صديقان با توجه به آيۀ 69 سورۀ نساء و برداشت خود از آيات ششم و هفتم سورۀ فاتحه مبني بر معرفي­ شدن صديقان به عنوان پيشوا و مقتدا، مدعي خلافت ابوبكر شده است. در مقالۀ پيش‌ رو با بررسي مقدمات و دلايل قياس فخررازي، مشخص مي‌گردد علاوه بر اين‌كه نمي‌توان ابوبكر را صديق ناميد و او را از گروه صديقان برشمرد، تلازمي ميان صديق ­بودن و منصب امامت و پيشوايي مردم وجود ندارد. بنابراين بر اساس آيۀ صديقين نمي‌توان مدعي خلافت ابوبكر شد.

The question of succession to the Prophet Muhammad has since been one of the most controversial issues dealt with between Shiites and Sunnis. While Shiite scholars hold that imamate, especially the imamate of Imam Ali has been a topic to be decided on only by Allah, the Sunnis disregard the Divine decision and believe in certain superiority for Abu Bakr. Among such Sunnis, Fakhr al-Din al-Razi is one of them. Viewing Abu Bakr as one of the truthful (siddiqin), he is regarded as one of those in whose case certain Quranic verses, i.e., al-Nisa, 69, and al-Fatiha, 6-7, are revealed. Based on other arguments, not only is it illogical to regard Abu Bakr as one of the truthful, but there is no connection between being a truthful and assuming the significant role of leadership of the community. Therefore, the claim for Abu Bakr's caliphate is rejected outright.