مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نقد سند روايات در تفسير اطيب البيان

چكيده فارسي :

حديث به عنوان پر كاربردترين منبع استنباط معارف و علوم اسلامي از ديرباز مورد توجه انديشمندان و محققان مختلف اسلامي بوده و گاه تنها با اكتفا به نقل و گاه توام با نقد در خلال آثار تفسيري، فقهي، كلامي و اخلاقي ايشان خودنمايي مي‌كند. پژوهش حاضر، به روش توصيفي – تحليلي و با بهره‌گيري از ابزار كتابخانه‌اي به واكاوي چرايي و چگونگي نقد سند روايات در تفسير اطيب البيان مي‌پردازد. يافته‌هاي مقاله دلالت دارد كه آيت الله طيب در تفسير اطيب البيان در قياس با بهره‌گيري وافر از متون روايي در تفسير و تبيين آيات الهي، با اعتمادي كه به كتب و جوامع روايي شيعي داشته، كمتر به نقل اسناد آن‌ها پرداخته و بيشتر روايات را بدون اشاره به سلسله سند ذكر كرده است. از آن‌جا كه همت اصلي مفسر در تفسير اطيب البيان بنا به اقتضائات عصري، تبيين معارف و مسائل اعتقادي و دفاع از ارزش‌هاي اصيل مذهب خود در مقابل هجوم گسترده مكاتب مادي و تحريفات اديان و مذاهب گوناگون بوده، عمده واكاوي‌هاي او نيز در نقل ونقد سند روايات، به حوزه احاديث اعتقادي وكلامي مرتبط است. در تحليل احكام شرعي اختلافي بين شيعه و سني، مفسر براي به كرسي نشاندن نظر خود به روايات بدون ذكر اسناد آنها استناد مي‌كند. در روايات اخلاقي نيز بنا بر قاعده «تسامح در ادله سنن» اهتمام چنداني به نقل و نقد سند ندارد.