اثر بخشي آموزش كاهش وزن مبتني‌ بر الگوي خانواده‌ محور بر سبك زندگي اثرگذار بر وزن و باورهاي غيرمنطقي غذا خوردن در زنان داراي اضافه‌ وزن

The Effects of Family-Based Weight Loss Training on Weight-Affective Lifestyle and Irrational Food Beliefs in Overweight Women

زمينه و هدف: چاقي عارضهٔ فراگيري است كه با افزايش بافت چربي مشخص مي‌شود و به بيماري‌هاي متعدد و مرگ‌ومير زودهنگام كمك مي‌كند. هدف اين پژوهش اثربخشي آموزش كاهش وزن مبتني‌بر الگوي خانواده‌محور بر سبك زندگي مؤثر بر وزن و باورهاي غيرمنطقي غذاخوردن در زنان داراي اضافه‌وزن بود. روش‌ بررسي: روش اين پژوهش از نوع نيمه‌آزمايشي با استفاده از طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با دو گروه آزمايش و گواه بود. جامعهٔ آماري پژوهش حاضر تمامي زنان داراي اضافه‌وزن با 30>BMI>25 مراجعه‌كننده به يك‌كلينيك تغذيه در شهر مشهد در سال 1397 بودند كه تحت هيچ مداخله‌ٔ كاهش وزني قرار نداشتند. از بين آن‌ها با استفاده از نمونه‌گيري دردسترس 30 نفر به‌صورت تصادفي انتخاب شده و به‌تصادف و به‌طور مساوي در دو گروه آزمايش و گواه جايگزين شدند. سپس پرسشنامه‌هاي سبك زندگي مؤثر بر وزن (كلارك و همكاران، 1991) و باورهاي غيرمنطقي غذايي (اوسبرگ و همكاران، 2008) توسط هر دو گروه تكميل شد. پس از آن برنامهٔ آموزش كاهش وزن مبتني‌بر الگوي خانواده‌محور با اقتباس از الگوي واس و همكاران (2011) و كوپر و همكاران (2003) براي گروه آزمايش انجام پذيرفت. سپس پرسشنامه‌هاي مذكور مجدداً توسط هر دو گروه تكميل شد. تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ 24 و روش تحليل كوواريانس چندمتغيره صورت گرفت. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد، تأثير آموزش كاهش وزن مبتني‌بر الگوي خانواده‌محور بر سبك زندگي مؤثر بر وزن و باورهاي غيرمنطقي غذاخوردن و زيرمقياس‌هاي آن‌ها (به‌جز ناراحتي جسماني و فعاليت مثبت) معنادار است (0٫001>p). نتيجه‌گيري: باتوجه به نتايج مي‌توان گفت آموزش روش‌هاي كاهش وزن اگر با مشاركت و درگيركردن خانواده همراه باشد، مي‌تواند در كاهش وزن تأثير بهتري داشته باشد و نيز بر نوع رفتار غذاخوردن و سبك زندگي مؤثر واقع شود.

Background & Objectives: In recent decades, obesity and overweight have been recognized as serious threats worldwide. Evidence suggests that individuals’ lifestyle patterns affect their health and life expectancy. Irrational food beliefs, as a cognitive mechanism, could also contribute to weight changes. Studies indicated that the family–centered weight loss training model improves the quality of life and its related components, such as mental health, happiness, and social interaction in obese individuals. The current study aimed to explore the effects of family–centered weight loss education on weight–affective lifestyle and irrational food beliefs in overweight women. Methods: This was a quasi–experimental study with a pretest–posttest and a control group design. The statistical population of the study included all overweight women with 25< Body Mass Index (BMI)<30 kg/m2 who referred to a nutrition clinic in Mashhad City, Iran, in 2018. Of them, 30 subjects were randomly selected using a random sampling approach. They were randomly assigned to the experimental and control groups. Then, the Irrational Food Beliefs Scale (Osberg et al., 2008) and the Weight Efficacy Lifestyle Questionnaire (Clark et al., 1991) were distributed among the study groups. Next, the training program was adapted from the Vos et al. (2011) and Cooper et al. (2003) models and provided to the experimental group; however, the control group received no intervention program. After the end of the education program, both study questionnaires were re–tested in the study groups. Descriptive statistics indices were employed to describe the collected demographic data. The inferential variables were measured using Multivariate Analysis of Covariance (MANCOVA). Besides, to examine the study assumptions, the Kolmogorov–Smirnov test and Levene's test were implemented in SPSS. The significance level was set at 0.05. Results: The present study findings revealed that the family–based weight loss education significantly impacted the studied dependent variables (weight–affective lifestyle & irrational food beliefs) and their subscales (except for physical discomfort & positive activity) (p<0.001). Conclusion: The obtained data suggested that family–centered weight loss education influenced weight–affective lifestyle and irrational food beliefs in the explored overweight women.