پديد آورندگان :
شريفي نيا، محمد دانشگاه علامه طباطبائي تهران، تهران، ايران - دانشكدهٔ روان شناسي و علوم تربيتي , اسدزاده، حسن دانشگاه علامه طباطبائي تهران، تهران، ايران - دانشكدهٔ روان شناسي و علوم تربيتي - گروه روان شناسي تربيتي , درتاج، فريبرز دانشگاه علامه طباطبائي تهران، تهران، ايران - دانشكدهٔ روان شناسي و علوم تربيتي - گروه روان شناسي تربيتي , سعدي پور، اسماعيل دانشگاه علامه طباطبائي تهران، تهران، ايران - دانشكدهٔ روان شناسي و علوم تربيتي - گروه روان شناسي تربيتي
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: مسئوليت‌پذيري، ويژگي شخصيتي است كه معمولاً به‌صورت نگرشي در ساختار رواني و رفتاري فرد شكل مي‌گيرد؛ به‌طوري‌كه هر گونه اختلال در اين نگرش، موجب بروز ناتواني‌هايي در رفتارهاي اجتماعي مي‌شود. هدف پژوهش حاضر تعيين اثربخشي آموزش عمل اخلاقي بر خودتعيين‌گري و مسئوليت‌پذيري در دانشجويان بود.
روش بررسي: اين پژوهش به‌شيوهٔ نيمه‌‌آزمايشي و با طرح پيش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و پيگيري انجام شد. جامعهٔ آماري پژوهش شامل تمامي دانشجويان دانشگاه جامعه‌المصطفي در سال تحصيلي 98-1397 به تعداد 12008 نفر بودند. براي نمونه‌گيري، تعداد 30 نفر دانشجوي داوطلب واجد شرايط داراي نمرهٔ كمتر از 84 در پرسشنامهٔ خودتعيين‌گري (لاگارديا و همكاران، 2000) و نمرهٔ كمتر از 21 در پرسشنامهٔ مسئوليت‌پذيري كاليفرنيا (گاف و همكاران، 1952) مشخص شدند. سپس به‌صورت تصادفي در يك گروه آزمايش (15 نفر) و يك گروه گواه (15 نفر) وارد شدند. بستهٔ آموزشي عمل اخلاقي (بلازي، 1993) براي گروه آزمايش اجرا شد. زمان اين برنامهٔ آموزشي سيزده جلسهٔ 105دقيقه‌اي بود.گروه گواه هيچ‌گونه آموزشي دريافت نكرد. تجزيه‌وتحليل داده‌ها ازطريق آزمون‌هاي آماري تحليل واريانس با اندازه‌گيري مكرر، آزمون تعقيبي بونفروني و نرم‌افزار SPSS نسخۀ 24 صورت گرفت. سطح معنا‌داري براي همهٔ آزمون‌ها 0٫05 لحاظ شد.
يافته‌ها: نتايج نشان داد، براي متغير خودتعيين‌گري و براي متغير مسئوليت‌پذيري اثر گروه (0٫001˂p)، اثر زمان (0٫001˂p) و اثر متقابل گروه × زمان (0٫001˂p) معنادار است؛ همچنين نتايج حاكي‌از تفاوت معنادار ميانگين‌هاي گروه آزمايش در مراحل پيش‌آزمون با پس‌آزمون (0٫001˂p) و پيش‌آزمون با پيگيري (0٫001˂p) براي دو متغير مذكور است و نيز نشان‌دهندهٔ ماندگاري تأثير مثبت آموزش برنامهٔ عمل اخلاقي بر افزايش نمرهٔ خودتعيين‌گري و مسئوليت‌پذيري دانشجويان در مرحلهٔ پيگيري است (0٫001˂p).
نتيجه‌گيري: باتوجه به يافته‌هاي پژوهش مي‌توان نتيجه گرفت دانشجوياني كه در رابطه با خودتعيين‌گري و مسئوليت‌پذيري دچار ناتواني‌هايي هستند، چنانچه درمعرض آموزش عمل اخلاقي قرار بگيرند مي‌توانند موفقيت‌هايي در اين زمينه كسب كنند و از اثرات ماندگار آن استفاده كنند.
چكيده لاتين :
Background & Objectives: The successful scientific education and socialization of students is the most important indicator for evaluating the efficiency of universities as well as the extent of their success in performing real responsibilities towards society. Responsibility training is among the most fundamental parts of human education, the consequences of which are widely observed in various aspects of human life concerning moral, intellectual, artistic, social, and religious dimensions. Another purpose that universities seek to achieve is self–determination.
Self–determination indicates the metacognitive control of control operations and the planning of goals in line with the individuals’ motivation.
Responsibility and self–determination can be taught and improved in individuals, using techniques. An approach used for this purpose is moral
practice training. The present study aimed to determine the effects of ethical practice training on self–determination and responsibility in students.
Methods: This was a quasi–experimental study with a pretest–posttest–follow–up and a control group design. The statistical population of the
study included all students of Al–Mustafa University in the academic year of 2018–2020 (N=12008). Accordingly, we identified 30 eligible
volunteer students who scored <84 in the Self–Determination Questionnaire (La Guardia et al., 2000) and <21 in the California Accountability
Questionnaire (Gough et al., 1952). Then, the study participants were randomly divided into 2 groups of experimental and control (n=15/group).
To evaluate the stability of the collected results, a follow–up test was performed one month after conducting the posttest, in the experimental
group. The following curriculum and tools were also employed to collect the required data: the Ethical Practice Training Program (EPTP; Blasi,
1993), Self–Determination Questionnaire (La Guardia et al., 2000), and Responsibility Questionnaire California (Gough, 1948). The EPTP was
implemented in the experimental group. This program was provided in thirteen 105–minute sessions for 5 weeks. During this period, the control
group received no training. The obtained data were analyzed using descriptive statistics, including mean and standard deviation, as well as
inferential statistics, such as repeated–measures Analysis of Variance (ANOVA) and Bonferroni post–hoc test in SPSS at the significance level
of 0.05.
Results: The present study findings revealed that concerning self–determination, group effect (p˂0.001), time effect (p˂0.001), and group–time
interaction (p˂0.001) were significant. Furthermore, respecting responsibility, group effect (p˂0.001), time effect (p˂0.001), and time–group
interaction (p˂0.001) were significant. Besides, the results of the Bonferroni post–hoc test indicated a significant difference in the experimental
group between the mean scores of pretest and posttest phases (p˂0.001) as well as pretest and follow–up steps (p˂0.001) for self–determination
and responsibility. Moreover, the positive effect of teaching an ethical action plan on increasing the score of self–determination and responsibility
of students remained persistent in the follow–up phase (p˂0.001).
Conclusion: The current research findings highlighted that students with disabilities related to self–determination and responsibility can achieve success in these fields by receiving moral practice training and enjoy its lasting effects.
