روند فكري وحدت جهان اسلام در انديشه متفكران مسلمان

The Intellectual process of the Islamic World Unity in the Thoughts of Muslim Thinkers

وحدت جهان اسلام از مهم‌ترين مسايل راهبردي جهان اسلام است كه ذهن انديشمندان و متفكران مسلمان را در دوره معاصر به خود مشغول داشته است. اين موضوع به ويژه با تحولاتي كه در چند سال اخير در جهان اسلام رخ‌داده بيش از پيش حايز اهميت گشته است. اين مقاله به منظور پاسخ به اين سوال كه: روند تغييرات فكري موضوع وحدت جهان اسلام از فروپاشي خلافت عثماني تا كنون چگونه بوده است؟ مهم‌ترين انديشه‌هاي جريان‌ساز كه توسط متفكران مسلمان در دوره معاصر پيرامون وحدت جهان اسلام مطرح شده را با رويكردي توصيفي و مبتني بر دو عامل از پارامترهاي شش گانه روش STEEP)V) (به منظور توصيف و نه تحليل) با استفاده از منابع كتابخانه‌اي بررسي نموده است. اين بررسي نشانگر آن است كه ضمن تداوم جايگاه رهبري واحد و يا خلافت، جريان‌هاي فكري متنوع و چند نقطه عطف در اين روند فكري قابل مشاهده مي‌باشد. بر اين اساس پنج موج در روند فكري پيرامون وحدت جهان اسلام شناسايي شده است كه عبارتند از: موج خلافت‌محور، موج دولت‌محور، موج نهاد‌محور، موج مردم‌محور و موج تمدن‌محور.

The unity of the Islamic world is one of the most important strategic issues which has preoccupied the minds of Muslim thinkers. This issue has become increasingly important, especially with the developments that have taken place in the Muslim world in the past few years. Providing an acceptable perspective and appropriate strategies for its realization requires investigating various reflections and thought processes formed on this issue. [g1] To answer the following question that "how the Muslim scholars ideas on the unity of the Islamic World has changed through the time since the fall of the Ottoman caliphate so far?", this article aimed to examine the most prominent path-breaking ideas of Muslim thinkers raised on this subject in the contemporary period using a descriptive approach based on two factors of the six parameters of the STEEP (V) method (to describe and not analyze) through the library resources. This study indicated that, while maintaining the position of the single leadership or the caliphate, diverse intellectual streams and several milestones can be seen in this intellectual process. Accordingly, five waves were detected in the intellectual streams on the Islamic world unity which include the caliphate-based, the state-centered, the institution-centered, the people-centered, and the civilization-driven waves.