ارزيابي تحمل به شوري 140 ژنوتيپ نخود دسي (Cicer arietinum)

اين مطالعه در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار جهت بررسي تحمل به شوري 140 ژنوتيپ نخود دسي در تنش شوري 12dsm^-1 كلريد سديم در شرايط هيدروپونيك در سال 1395 در پژوهشكده علوم گياهي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. نتايج نشان داد كه 21 ژنوتيپ داراي بقاي بالاتر از 76 درصد بود كه در اين ميان شش ژنوتيپ MCC136، MCC59، MCC29، MCC22، MCC18 و MCC430 داراي بقاي 100 درصد بودند. در دامنه‌هاي بقاي 76-100، 51-75، 50-26 و 0-25 درصد، به ترتيب 43، 57، 42 و 16 درصد از ژنوتيپ‌ها در مراحل رشدي بعد از گلدهي قرار داشتند. با افزايش درصد بقاء، ارتفاع بوته افزايش پيدا كرد، به‌طوري‌كه ژنوتيپ‌هاي موجود در دامنه بقاي 100-76درصد نسبت به ژنوتيپ‌هاي موجود در دامنه بقاي 51-75، 50-26 و 0-25 درصد به ترتيب 4، 5 و 12سانتي‌متر ارتفاع بوته بيشتري داشتند. در دامنه بقاي 0-25 درصد، تعداد شاخه‌ فرعي كمتري نسبت به ساير دامنه‌هاي بقاء مشاهده شد. در دامنه بقاي 76-100 و 51-75 درصد، درصد برگ‌هاي ريزش‌كرده و برگ‌هاي باقيمانده مشابه بود. بيشترين درصد برگ باقيمانده (73درصد) در ژنوتيپ MCC177 با بقاي گياهچه 75 درصد مشاهده شد. متوسط شاخص پايداري غشاء در دامنه‌هاي مختلف بقاء با افزايش درصد بقاء پايداري غشاء افزايش يافت. بيشترين شاخص پايداري غشاء مربوط به ژنوتيپ‌هاي MCC34 و MCC179 به‌ ترتيب با بقاي 53 و 85 درصد و پايداري غشاء 52 و 51 درصد بود. با افزايش درصد بقاء، مقدار سديم كاهش و مقدار پتاسيم افزايش يافت. ميزان ماده خشك با افزايش بقاء از 25-0 درصد به 50-26، 51-75 و 76-100 درصد به ‌ترتيب 16، 24 و 38 درصد افزايش يافت. شش ژنوتيپ MCC59، MCC49، MCC22، MCC43، MCC4 و MCC85 بيشترين وزن اندام هوايي را در ميان ژنوتيپ‌ها دارا بودند. به‌طوركلي امكان استفاده از ژنوتيپ‌هاي داراي مكانيسم‌هاي تحمل به شوري جهت اصلاح براي تنش شوري و همچنين به‌گزيني ژنوتيپ‌هاي نخود دسي براي شرايط تنش شوري ملايم وجود دارد.