تعامل افعال ايستا و نمودهاي دستوري در زبان فارسي؛ رويكردي نقش‌گرا

Interaction of State Verbs and Grammatical Aspect Types in Persian: A Functional Approach

افعال ايستا در بسياري از موارد، از مهم‌ترين طبقات فعل و گاهي نيز معياري براي طبقه‌بندي افعال ديگر بوده‌اند؛ مهم‌ترين مشخصۀ افعال ايستا، عدم تغيير است. اين افعال دربردارندۀ كنشي نيستند و معمولاً به احساسات دروني، مالكيت و موقعيت مكاني اشاره‌ مي‌كنند. علاوه‌بر اين، براي تحقق به مدت‌زماني كوتاه يا طولاني نياز دارند. افعال ايستا فاقد ساختار دروني هستند و اين بدان معناست كه براي آن‌ها نمي‌توان زيررويدادهايي درنظرگرفت كه نشان‌دهندۀ مرحلۀ آغاز، تداوم و پايان باشد. اين افعال محدوديت زماني و نقطۀ پايان ذاتي ندارند و گسترۀ زمانيِ شمول آن‌ها مشخص نيست. پژوهش حاضر با رويكرد نقش‌گرايانه به بررسي تعامل افعال ايستا و نمودهاي دستوري پرداخته ‌است. داده‌ها از وبگاه‌هاي اينترنت، روزنامه، كتاب و مكالمات روزانه گردآوري ‌شده‌اند. در اين پژوهش، به‌منظور بررسي جامع‌تر، افعال ايستا به پنج زيرگروه افعال وجودي، شناختي، عاطفي، ملكي و ادراكي تقسيم و رفتار هركدام از نظر باهم‌آيي با نمودهاي دستوري مختلف بررسي‌‌شده ‌است. بررسي داده‌ها حاكي از اين است كه رفتار زيرگروه‌هاي افعال ايستا با نمودهاي دستوري در تمامي موارد يكسان نيست. اين افعال مي‌توانند بدون محدوديت با نمود تام استفاده ‌شوند، در اين صورت، تحقق رويداد مدنظر است. هرچند تعامل افعال ايستا با نمود استمراري غالباً غيرممكن انگاشته ‌مي‌شود، در مواردي ازجمله قرارگرفتن در «موقعيت فراز و فرود، اشاره به كنشگري فاعل و موقعيت‌هاي موقت»، برخي افعال ايستا مي‌توانند در نمود استمراري به‌كار روند. اين افعال در نمود كامل مي‌توانند كاركردهايي از جمله كاركرد نتيجه‌اي، تجربي، خبر داغ و گواه‌نمايي داشته ‌باشند. علاوه‌بر اين، وجود قيد زمان دال بر آينده و مثبت ‌بودن جمله، شرايط را براي دلالت برخي افعال ايستا به نمود آينده‌نگر هموار مي‌سازد.

State verbs, with the characteristic of non-dynamicity, denote no action and usually describe internal feelings, possession and place. They lack internal structure, stages and end point. The present study, within the framework of Role and Reference Grammar (RRG), investigates the interaction of state verbs and different grammatical aspects in Persian to see whether the interaction of subdivisions of state verbs with the grammatical aspects is the same. The subdivisions of state verbs in the current paper include Existence, Cognition, Emotion, Possession and Perception verbs. Data are gathered from the Internet, books, newspapers and daily conversations. Considering data indicates that the behavior of these subdivisions with different grammatical aspects is not the same. In perfect aspect all these verbs can be used without limitation. Although in most cases the progressive form of state verbs is regarded impossible, in cases such as “waxing or waning situation, agentivity and temporary state”, some of them can be used in progressive form. State verbs in perfective aspect, show functions such as experiential, universal, evidentiality and hot news. Positive form of the sentence and temporal adverbs denoting to some future time, pave the way for some state verbs to be used in prospective aspect.