مؤلفه‌هاي مؤثر بر تعيين نوع نمود واژگاني فعل در گويش لكي دره‌شهر

Lexical Features of Verb Aspects in Laki Dialect of Darehshahr (Ilam)

در رويكردهاي جديد به مقولۀ نمود واژگاني (موقعيتي)، معناي ذاتي فعل عامل مهمي در تعيين نوع نمود است. از مؤلفه‌هاي مؤثر در تعيين نوع نمود واژگاني، مشخصه‌هاي پويايي، ديرشي بودن، كرانمندي، همگن بودن و هسته‌اي بودن فعل است. درنتيجه، بررسي اين ويژگي‌ها به‌عنوان عوامل تأثيرگذار بر نوع نمود در دستور زبان‌هاي طبيعي موردتوجه قرار گرفته است. اين پژوهش كه تحقيقي كيفي و به‌صورت توصيفي-تحليلي و مبتني بر مشاهده و مصاحبه با گويشوران لك‌زبان شهرستان دره‌شهر ايلام و با روش گردآوري داده‌ها از طريق مشاهده مشاركتي و مصاحبه‌هاي ساختار‌نيافته و نيمه‌ساختار‌يافته صورت گرفته است، مي‌كوشد تا پس از تشريح اين ويژگي‌هاي مهم مؤثر بر تعيين نوع نمود، با تكيه بر رويكردهاي نمودي فيليپ (2004, 2011, 2012) و كرافت (2012) به اين پرسش‌ها پاسخ دهد: مؤلفه‌هاي مؤثر بر تعيين نوع نمود واژگاني در لكي كدامند؟ چنين مؤلفه‌هايي تا چه حد مي‌توانند در تعيين انواع نمود موقعيتي در گويش مذكور از لكي، كه از گروه زبان‌هاي غربي‌شمالي ايراني است، كمك كنند؟ و نيز چگونه مي‌توان به‌طور نظام‌مند قوانين و اصولي را براي مؤلفه‌هاي ذكر‌شده در لكي استخراج كرد؟ اين پژوهش نشان مي‌دهد در لكي گويش دره‌شهر براساس اين مؤلفه‌ها مي‌توان به‌طور نظام‌مند سيستم نمود واژگاني را در لكي پياده و تبيين كرد.

Of the influential features in determining the type of lexical aspect are dynamicity, durativity, telicity, homogeneity and atomicity of the verb. This qualitative and descriptive-analytical research is based on the data obtained by participatory observation and unstructured and semi-structured interviews with Laki speakers in Darehshahr (Ilam). Based on aspectual approaches of Rostein (2004), Filip (2004: 2012), and Croft (2012), the present study attempts to examine the impacts of these semantic features in determining aspect types in the given dialect. It focuses on those semantic features contributing into determining the lexical aspect types in Laki. It shows that in Laki dialect of Darehshahr, like many Indo-European languages, the mentioned features are influential in determining the lexical aspect type and based on them the situation aspect can be determined. It also shows that in order to explain the factors influencing the situational aspect type, not only the verb and its arguments, but in some cases the semantic and even the pragmatic context should be considered.