عنوان مقاله :
كتيبه پارچه اي تركيب بند محتشم در حسينيه فرامه شهر دماوند
عنوان به زبان ديگر :
A Textile Inscription with Mohtasham Kāshāni’s Poem at the Hussainiya of Farāmeh, Damāvand City
پديد آورندگان :
مقتدايي، اميرحسين دانشگاه تهران
كليدواژه :
كتيبه پارچه اي تركيب بند محتشم , حسينيه فرامه شهر دماوند , محمدحسيني , خوشنويسي , حاجي ميرزا قربانعلي , قلمكاري
چكيده فارسي :
تركيب‌بند محتشم كاشاني از مشهورترين اشعار در رثاي امام حسين‌ع و يارانش است. محتشم از شاعران بزرگ دوره صفويه است. دوره حيات شاعر مصادف با رسمي شدن مذهب شيعه در ايران بود و ساخت بسياري از تكاياي تاريخي ايران مربوط به اين دوره است. به همين جهت است كه، به‌فاصله كوتاهي پس از مرگ شاعر، شاهد نخستين كتيبه‌نگاري‌ها بر اساس اين تركيب‌بند در حسينيه‌ها و اماكن مذهبي هستيم، سنتي كه تا به امروز پا برجاست و بسياري از بناها به ابياتي از اين شعر مزين‌اند. در حسينيه محله فرامه شهر دماوند،كتيبه‌اي به‌خط نستعليق، با اشعاري از محتشم، در صحن اصلي نصب شده است. كتيبه مذكور كه تاريخ نگارش آن مربوط به نيمه اول دوره قاجاريه است روي پارچه‌اي نوشته شده كه بيش از بيست متر طول دارد؛ سرتاسر پارچه قلمكاري شده و خوشنويس آن محمدهاشم گتميري است. كاتب از سادات مرعشي دماوند و از نوادگان مير بزرگ (گتمير) است. نام استاد قلمكار محمدحسيني ذكر شده و نام واقف نيز در ابتداي كتيبه حاجي ميرزا قربانعلي درج شده است. اهميت اين كتيبه از آن روست كه از قديمي‌ترين نمونه‌هاي خوشنويسي در دماوند و بر اساس شعر محتشم است.
چكيده لاتين :
Mohtasham Kāshāni’s tarkib-band (a form of poetry) is a famous elegy presented to Imam Hossein and his companions. Mohtasham was a great Iranian poet of the Safavid era. His lifetime coincided with the propagation of Shia Islam in Iran, hence the rapid growth in building many historic tekyehs (religious places to mourn in Muharram). As a result of this, shortly after the poet’s death the first inscriptions appeared in religious places on the basis of his tarkib-band. Such a tradition has survived up to the present time and we can see couplets from this poem used in the decoration of buildings. An inscription in Nasta’liq script with some of Mohatasham’s couplets at the Hussainiya of Farāmeh, Damāvand city, is a typical, outstanding example here. Dating back to the first half of the Qajar era, this inscription is written on a piece of calico measuring 20 meters long. A sayyed from Damāvand and a descendent of Mir-Bozorg (Gatmir), Mohammad Hāshem Gatmiri is known as the calligrapher of this work. The calico maker, as written, is Mohammad Hosseinin and its endower, Hāji-Mirzā Qorbān-Ali, as seen at the beginning of the inscription. This inscription is considered significant as a result of being one of the oldest examples of calligraphy on the basis of Mohtasham Kāshāni’s poem in Damāvand.
