تحليل جنسيتي پيام‌هاي تصويري قرنطينه خانگي براي مقابله با كرونا

Gender analysis of Persian staying-at-home messages during Covid-19 pandemic

مقاله حاضر با تمركز بر خانه‌ و روابط موجود در آن، پيام‌هاي فراخوان قرنطينۀ خانگي در مقابل همه‌گيري كرونا را به‌لحاظ جنسيتي بررسي كرده است تا شناختي از مناسبات جنسيتي به‌نمايش‌درآمده و نيز روابط قدرت و ايدئولوژي پدرسالارانۀ نهفته در آن به‌دست آورد. تحليل محتواي 120 پيام با موضوع «در خانه مي‌مانيم» و «در خانه بمانيم» نشان مي‌دهد كه خانوادۀ به‌نمايش‌درآمده در مجموعه پيام‌ها، خانوادۀ هسته‌ايِ داراي دو فرزند دختر و پسر است. تعداد خانواده‌هاي داراي فرزند تك پسر و نيز داراي دو فرزند پسر در جايگاه‌هاي بعدي قرار دارند. مردان در 48درصد موارد، بلندتر از همسرانشان ترسيم شده و در 66/11 درصد موارد، تنها يا اصلي‌ترين شخصيت انساني پيام را تشكيل مي‌دهند، سوژه‌هايي تاريخي مانند عمو نوروز، حاجي‌فيروز را بازنمايي مي‌كنند، كادر درماني هستند يا درحال نواختن و شنيدن موسيقي، خواندن كتاب، تماشاي تلويزيون، ورزش كردن، يا جنگيدن با ويروس، قدرتمند و موفق به‌نظر مي‌رسند. تنها در يك تصوير، شاهد حضور يك زن به‌تنهايي و به‌عنوان نيروي فعال اقتصادي هستيم و درمجموع، مردان هستند كه به‌لحاظ كمي و كيفي حضور فرادست خود را به‌لحاظ جايگاه نقشي در ذهن مخاطب حك مي‌كنند. روابط به‌تصوير درآمده، در امتداد كليشه‌هاي جنسيتي بوده و با غفلت از نقش اجتماعي زنان در حوزۀ عمومي و نيز اهميت كاركردهاي نقشي آنان در حوزۀ خصوصي، به‌ويژه در دورۀ همه‌گيري كرونا، نظم جنسيتي سنتي را ترويج مي‌كنند.

In the Iranian family sociology, the dominant approach is based on this general idea that the family is the center of patriarchy. Based on this view, women at home are in subjugation and under male dominance. To support this idea, a lot of researches have been conducted in recent years. However, the present study does not seek to identify the patterns of female subjugation; rather it is in the process to identify the patterns of their resistance to male dominance within the home. As such, the study seeks to answer the question as how women use "culture" as a tool of resistance as well as to change the balance of power in the family. In this regard, 36 married women were interviewed. Findings showed that women use the strategies such as "struggle for meaning", "reverse decoding", "resistance to gender stereotypes", "resistance through tradition" and "appearance of obedience but hidden resistance within family" to resist the male dominance. Through these, they try to control male power in the home and balance it accordingly. Various resistance strategies indicate that women’s “resistance sources" in the family are numerous, which take place in different domains and in different ways.