سرمايه فرهنگي و بازتوليد شكاف هوشمند

Cultural capital and reproduction of the intelligence gap

شكل نوين شكاف، يعني «شكاف ديجيتالي جديد» يا «شكاف هوشمند»، شكاف ميان افرادي است كه به اينترنت دسترسي دارند؛ اين نوع شكاف و نابرابري، در سطح مهارت و توانايي بهره‌برداري افراد از كاركردهاي پيچيدۀ فناوري اطلاعات نمايان مي‌شود. افزايش شكاف ديجيتالي در سراسر جهان، به‌عنوان يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي عصر ديجيتال، با پيامدهاي مستقيم و غيرمستقيم در چندين حوزۀ جامعه اطلاعاتي نمايان شده و بررسي علمي آن ضرورت بيشتري يافته است؛ ازاين‌رو، اين پژوهش برپايۀ نظريۀ بازتوليد فرهنگي بورديو، اين پرسش را بررسي كرده است كه سرمايۀ فرهنگي افراد به چه ميزاني بر شكاف ديجيتالي ميان آنان تأثيرگذار است؟» روش انجام اين پژوهش، پيمايشي بوده و داده‌ها از طريق پرسش‌نامه گردآوري شده‌اند. جامعۀ موردمطالعه، جوانان هجده تا بيست‌و‌نه سالۀ شهرستان بابل (198/183 نفر) بوده و حجم نمونۀ آماري با استفاده از فرمول كوكران، 385 نفر برآورد شده است. داده‌هاي پژوهش به شيوۀ نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي به‌صورت تصادفي ساده از ميان 8 محلۀ شهر بابل گردآوري شده‌اند. نتايج پژوهش نشان داد كه در ميان افراد با سرمايه‌هاي فرهنگي گوناگون، شكاف ديجيتالي وجود دارد. نتايج به‌دست‌آمده از آزمون رگرسيون چندگانه نيز نشان داد كه به‌ترتيب، بعد عينيت‌يافتۀ سرمايۀ فرهنگي (47/0=β)، بعد تجسديافتۀ سرمايۀ فرهنگي (41/0=β)، و بعد نهادي سرمايۀ فرهنگي (20/0=β) بيشترين تأثير را بر شكاف ديجيتالي ميان افراد داشته‌اند. افزون‌براين، يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه متغير مستقل پژوهش، يعني سرمايۀ فرهنگي، به‌ميزان 26/0 از واريانس متغير وابستۀ شكاف ديجيتالي را تبيين مي‌كند.

An ever-increasing digital divide around the globe has turned into one of the greatest challenges to several areas of the information society with direct and indirect consequences. This has also increased the demand for more research in this field. This study, which is based on Bourdieu's cultural capital reproduction theory, is an attempt to answer the question as: To what extent individuals' cultural capital affects the digital gap among them? The survey method was applied in this research where a questionnaire was used to collect the data. The population of the study consisted of 183,198 youths from the city of Bābol (Mazandaran, Iran) aged 18-29 years. The sample size was estimated to be 385 by Cochran formula. The data were then collected randomly in a multistage cluster sampling from 8 areas in the above city. The results showed that there is a digital divide among people with different cultural capitals. The results of multiple regression analysis showed that the objectified dimension of the cultural capital (β = 0.472), the embodied dimension (β = 0.41) and the institutionalized dimension (β = 0.20) had the greatest effect on the people's digital divide. The results also showed that the independent variable of the research, i.e. cultural capital, explained about 0.26 percent of the variance of the dependent variable, i.e. the digital divide.