ارزيابي خطر بيابان زايي با استفاده از مدل جديد مدالوس پيشنهادي

افزايش روند تخريب منابع طبيعي زندگي جامعه‌ي بشر را به‌طور نگران كننده يي تهديد مي‌كند. فرآيند بيابان زايي نمونه‌ي اصلي اين گونه تخريب ها است. هدف اصلي اين پژوهش ارزيابي امكان خطر بيابان زايي با مدل مدالوس در منطقه ي گلسراي تربت حيدريه در استان خراسان رضوي است. بر پايه‌ي اين مدل پنج معيار كليدي كيفيت خاك، اقليم، پوشش گياهي، مديريت و روند (معيار پيشنهادي) ارزيابي ‌شد. كيفيت هر معيار از ميانگين هندسي شاخص هاي آن، و از ميانگين هندسي معيارها نقشه ي نهايي شدت بيابان زايي به‌دست آمد. در منطقه ي گلسرا سه طبقه‌ي خطر حساس (F3,F1,F2 )و دو طبقه‌ي احتمال خطر (P) و بي تاثير (N) به دست آمد. مدل مدالوس علاوه بر افزودن معيار روند در سه مرحله ي ديگر نيز اصلاح شد. در مرحله ­ي اول پس از تهيه­ ي نقشه­ ي شدت بيابان ­زايي در چهارچوب مدل مدالوس، نقشه ي جديد شدت بيابان زايي بر پايه‌ي طبقه بندي چهار طبقه‌يي (كم تا خيلي شديد) به دست آمد، كه نشان داد در  66 % از منطقه احتمال بيابان زايي متوسط هست. در مرحله ي دوم، با تهيه ي نقشه ي توليد فعلي به توليد بالقوه‌ي منطقه به نوعي وضعيت فعلي بيابان زايي كه در مدل اصلي در نظر گرفته نشده‌بود وارد محاسبه‌ها شد، كه نشان داد 60 % از منطقه در وضعيت فعلي بيابان زايي شديد است. در مرحله ي سوم بر پايه‌ي نقشه ي توليد فعلي به توليد بالقوه ي به دست آمده، طبقه بندي جديد شامل طبقه هاي اصلي خطر فعلي و خطر بالقوه براي نقشه ي شدت بيابان زايي اصلاح‌شده ي مدل مدالوس تعريف شد. بر پايه‌ي نقشه ي نهايي اصلاح‌شده ي مدالوس، 93/4 % از مساحت منطقه‌ي بررسي‌شده در طبقه ي اصلي خطر فعلي و 6/60 % در طبقه ي اصلي خطر بالقوه بود. اين نتيجه‌ نشان‌دهنده‌ي كارآ نبودن مدل مدالوس فعلي در منطقه ي گلسرا بي ‌درنظرگرفتن ويژگي وضعيت فعلي تخريب است. به‌كاربردن روش پيشنهادشده توصيه مي‌شود.