منشأيابي مكان‌هاي مستعد فرسايش بادي و گردوغبار با شبيه‌ساز‌ USEPA در منطقه ي دلازيان، شهرستان سمنان

فرسايش بادي و گردوغبار ناشي از آن از مهم­ترين چالش ها در بسياري از سرزمين‌هاي جهان از جمله ايران است. شناسايي منشأ تشكيل گردوغبار اولين مرحله براي مهار اين پديده است. براي منشأيابي فرسايش بادي و گردوغبار روش‌هاي پرشماري از جمله سنجش‌ازدور، تجزيه‌ي فيزيكي و شيميايي، و شبيه‌ساز‌هاي تجربي هست. هدف از اين پژوهش منشأيابي گردوغبار در استان سمنان با شبيه‌ساز‌ سازمان حفاظت محيط ‌زيست آمريكا است. براي شبيه‌سازي با اين روش در سال 1397 50 مكان در منطقه ي دلازيان در استان سمنان شناسايي و به روش تصادفي نمونه‌برداري شد. آزمون‌هاي فيزيكي و شيميايي انجام شد. شاخص‌هاي اقليمي اندازه‌ي بارندگي، تبخيروتعرق، سرعت باد، دما، و رطوبت براي دوره ي 9 ساله از سازمان هواشناسي كل كشور گرفته‌شد. با كاربرد شاخص‌هاي اقليمي و ويژگي‌هاي فيزيكي خاك در شبيه‌ساز‌هاي مختلف، اندازه‌ي فرسايش Q30، Q و Q50 جداگانه محاسبه شد. نقشه‌ي ويژگي‌هاي اقليمي، بافت، و اندازه‌ي فرسايش خاك با روش‌هاي زمين‌آماري و درون‌يابي RBF و IDW ترسيم شد. تنها اندازه‌هاي لاي، Q30 و Q50 در شرايط بهنجار بود، و بنابراين به روش‌هاي زمين‌آماري درون‌يابي شد. بعد از تلفيق نقشه‌ها، مكان‌هاي بحراني و خيلي‌بحراني مستعد گردوغبار به‌دست آمد. نتيجه نشان داد كه منطقه از ديدگاه شاخص خشكي (19/02)، بارندگي (127/96 ميلي‌متر)، و پستي‌بلندي (دشت) در وضعيت خيلي‌بحراني، و از ديدگاه بافت خاك (ميانگين بيش از %50 شن و كم تر از 30% لاي) در وضعيت بحراني بود. منطقه ي دلازيان با اندازه‌ي فرسايش بادي (Q) بين kg/ha/yr 9-55 در وضعيت هشدار، و با روزهاي گردوغباري با ميانگين 2 روز در سال، با ميانگين سرعت باد m/s 1/98 در وضعيت عادي بود. نتيجه‌هاي كلي نشان داد كه اگرچه برخي از شاخص‌ها بحراني و خيلي‌بحراني بود، منطقه از ديدگاه منشأ گردوغبار در تراز عادي است.