تأثير پرايمينگ با اسيد جيبرليك بر مؤلفه‌هاي جوانه‌زني و رشد اوليه گياهچه بذر سرخارگل (Echinacea purpurea)

مقدمه: گياه دارويي سرخارگل از خانواده آستراسه و بومي آمريكاي شمالي است. به دليل دارا بودن خاصيت تقويت سامانه ايمني بدن براي درمان انواع عوامل بيماري‌زا استفاده مي‌شود. مرحله جوانه‌زني بذر يكي از مراحل حياتي و تعيين‌كننده در چرخه رشدي گونه‌هاي گياهي است كه مي‌تواند با استقرار مطلوب گياهچه‌ها در فرايند توليد نقش مهمي ايفا نمايد. بذر سرخارگل جوانه‌زني و رشد اوليه آن بسيار كُند و ضعيف است؛ بنابراين استفاده از برخي تنظيم كنندگان رشد گياهي، مانند هورمون جيبرلين مي‌تواند نقش مؤثري در بهبود جوانه‌زني بذر آن داشته باشد. هدف از اي آزمايش بررسي اثر پرايمينگ بذر با هورمون جيبرلين بركيفيت جوانه‌زني بذر سرخارگل بود. مواد و روش‌ها: آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه تكنولوژي بذر دانشكده كشاورزي، دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان در سال 1397 اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل غلظت‌هاي مختلف هورمون جيبرلين (صفر، 50، 100، 200، 400 و 800 ميلي‌گرم بر ليتر) به‌عنوان عامل اول و عامل دوم مدت زمان پرايم بذرها (12، 24 و 48 ساعت) بودند.يافته‌ها: نتايج بدست آمده از بررسي‌هاي آزمايشگاهي نشان داد كه برهمكنش جيبرلين در مدت زمان پرايم بر درصد، سرعت و متوسط زمان جوانه‌زني، طول ريشه‌چه و ساقه‌چه، شاخص قدرت بذر، فعاليت آنزيم پراكسيداز در سطح يك درصد و ميزان پروتئين محلول بذر در سطح پنج درصد معني‌دار شد. كيفيت جوانه‌زني و ميزان پروتئين تحت تأثير تيمار جيبرلين با غلظت 200 ميلي‌گرم بر ليتر به مدت زمان 24 ساعت پرايم افزايش يافت، در حالي كه در غلظت‌هاي 400 و 800 ميلي‌گرم بر ليتر، هورمون جيبرلين باعث كاهش كيفيت جوانه‌زني و افزايش فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدانت شد. نتايج مدل‌هاي رگرسيون گام به گام فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان و ميزان پروتئين با شاخص‌هاي جوانه‌زني نشان داد كه اين صفات به طور معني‌داري وارد مدل پيش‌بيني شدند. مشاهده شد در تمام صفات به جزء سرعت و متوسط زمان جوانه‌زني ميزان پروتئين وارد معادله پيش بيني شد. به‌طور كلي مدل‌هاي رگرسيون گام به گام طول ساقه‌چه و شاخص قدرت را بهتر از صفات ديگر پيش بيني مي‌كند و بالاترين ضرايب را در اين صفات با مقادير 0.85 و 0.83 نشان داد. همچنين فعاليت آنزيم كاتالاز و پراكسيداز تنها با سرعت و متوسط زمان جوانه‌زني داراي همبستگي معني‌داري بود، به‌طوريكه ميزان پروتئين محلول با تمام صفات مورد بررسي به جز سرعت و متوسط زمان جوانه‌زني همبستگي مثبت و معني‌داري نشان دادند. بالاترين ضرايب همبستگي مربوط به ميزان پروتئين از شاخص طولي قدرت، با ضريب همبستگي (0.856=r) به دست آمد. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج بدست آمده از اين آزمايش بهترين تيمار اعمال‌شده از هورمون جيبرلين براي پرايمينگ بذر سرخارگل با غلظت 200 ميلي‌گرم بر ليتر به مدت 24 ساعت پرايم بود. با توجه به نتايج حاصله، پرايمينگ كردن بذر با هورمون جيبرلين در غلظت‌هاي بين 100 تا 200 ميلي‌گرم بر ليتر باعث افزايش كيفيت جوانه‌زني مي‌شود.