برهمكنش تأثير ميدان مغناطيسي و تيمارهاي شكستن خواب بر جوانه‌زني و رشد گياهچه برخي گونه‌هاي علف هرز

مقدمه و هدف: خواب بذر مهم‌ترين عاملي است كه مانع جوانه‌زني بذر علف‌هاي‌هرز مي‌شود. عدم جوانه‌زني هم زمان بذرهاي علف‌هاي هرز به علت خواب در مزارع مشكلات عديده‌اي را در كنترل آنها ايجاد مي‌كند؛ از اين رو خواب بذر علف‌هاي هرز براي زارعين يك صفت نامطلوب به حساب مي‌آيد. هدف از اين مطالعه بررسي اثر ميدان مغناطيسي و تيمارهاي شيميايي بر شكست خواب بذر تعدادي از گونه‌هاي علف‌هاي هرز بود. مواد و روش‌ها: به منظور بررسي اثر ميدان مغناطيسي بر جوانه‌زني بذر تاج‌خروس ريشه قرمز، يولاف وحشي بهاره و خرفه آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه اكولوژي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران در سال 1398 انجام شد. عامل‌ها شامل تيمارهاي شكستن خواب بذر در هشت سطح (اسيد جيبرليك 1000 و 2000 ميلي‌گرم درليتر به مدت پنج دقيقه، اسيد سولفوريك به مدت 5، 10 و 20 دقيقه، نيترات پتاسيم با غلظت 0.01 و 0.05 گرم در ليتر، آب مقطر) و ميدان مغناطيسي در چهار سطح (0، 25، 50 و 100 ميلي‌تسلا) بودند.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه واكنش سه گونه علف‌هرز مورد مطالعه به ميدان مغناطيسي متفاوت بود. تيمار ميدان مغناطيسي باعث افزايش درصد جوانه‌زني، وزن‌تر ساقه‌چه و طول ساقه‌چه تاج‌خروس ريشه قرمز شد كه بهترين تيمار براي شكستن خواب بذر را ميدان مغناطيسي با شدت 100 ميلي‌تسلا رقم زد. بيشترين درصد جوانه‌زني بذر علف‌هرز يولاف وحشي بهاره در تيمار نيترات پتاسيم 0.01 گرم در ليتر در سطح ميدان مغناطيسي 50 ميلي‌تسلا حاصل شد در تيمار اسيد جيبرليك 2000 ميلي‌گرم در ليتر با افزايش سطح ميدان مغناطيسي از صفر به 25 ميلي‌تسلا طول ساقه‌چه علف‌هرز يولاف وحشي بهاره افزايش معني‌داري يافت. نيترات پتاسيم به مقدار 0.05 گرم در ليتر بهترين گزينه براي شكستن خواب بذر خرفه بود. ميدان مغناطيسي با شدت 100 ميلي‌تسلا نيز توانست درصد جوانه‌زني اين علف‌هرز را افزايش دهد.نتيجه‌گيري: به‌طور كلي نتايج اين تحقيق نشان داد كه تيمار اسيد سولفوريك به دليل از بين بردن جنين بذر گزينه مناسبي براي شكستن خواب سه گونه علف هرز مورد بررسي نبود. تيمار ميدان مغناطيسي باعث افزايش معني‌دار بيشتر صفات مورد بررسي در هر سه گونه علف‌هرز تاج‌خروس ريشه‌قرمز، يولاف وحشي بهاره و خرفه شد. برهمكنش تيمار شيميايي و ميدان مغناطيسي بر بسياري از صفات مورد مطالعه معني‌دار بود و با استفاده از ميدان مغناطيسي اثر تيمارهاي شكستن خواب تشديد شد؛ بنابراين كاربرد تيمار ميدان مغناطيسي براي افزايش جوانه‌زني اين سه گونه پيشنهاد مي‌شود.