روان‌روايت‌شناسيِ طنز در داستان‌هاي كودك: با رويكردي طرحواره‌اي

«روان روايت شناسي» مطالعۀ بازنمايي هاي شناختيِ روايت است. «طرحواره ها» مجراي تحقق بازنمايي ها بوده، حاوي كليتي از ويژگي هاي شاخص، و فاقد جزئيات اند. مقالۀ پيشِ رو بر آن است: با استفاده از مفهوم طرحواره، ابتدا «طنز» را تعريف؛ سپس وفقِ چگونگي تأثير متن بر بازنمايي هاي ذهني مخاطب، سبـك هاي طنزپردازي را در داستان هاي كودك دسته بندي كند. روش اين مقاله تحليلي ـ توصيفي و قائم بر دو مؤلفه است. يكي از مؤلفه ها مبين تغييرات طرحوارۀ گفته يابِ درون رواييِ متن (شخصيتِ مضحك داستان) است، ديگري مبين تغييرات طرحوارۀ گفته ياب برون روايي (خواننده). نتايج پژوهش نشان مي دهد: اول اينكه طنز عبارت است از علم بر تحقق خطاي شناختيِ ناشي از ديالكتيكِ دو طرحوارۀ متباين؛ دوم اينكه خنده آفرينيِ روايت هاي طنز زادۀ تعاملِ دو متغير است: يكي طرحوارۀ ذهنيِ گفته ياب درون روايي و ديگري طرحوارۀ ذهني گفته ياب برون روايي؛ سوم اينكه از منظر تفكرِ شناختي، سبك هاي روايت هاي طنزِ كودكانه تكرار يا تلفيقي از سبك هاي روايت هاي لـطـيفه گون (انكدوت ها) است. در اين مقاله براي نخستين بار، ضمن بررسي ارتباط ميان سازوكارهاي معناسازيِ متون طنز كودك با فرايند بازنماييِ ذهنيِ خواننده، طنزپژوهيِ دومؤلفه اي (برحسب دو گفته يابِ درون روايي و برون روايي) معرفي مي شود. دستاورد عملي پژوهش، ارائۀ الگوريتم هايي شناختي براي خنده آفريني است كه مي تواند ياريگر طنزنويسانِ حوزۀ كودك باشد.