بررسي واكنش‌هاي فيزيولوژيك و رشدي ريشه چهار رقم گندم نان (.Triticum aestivum L) به تنش شوري

داشتن سامانه‌هاي ريشه‌اي توسعه يافته در خاك‌هاي شور به بهبود جذب آب و عناصر غذايي توسط گياه كمك كرده و مي‌تواند قابليت توليد گياه را افزايش دهد. به‌منظور بررسي ويژگي‌هاي سامانه ريشه‌اي چهار رقم گندم نان متفاوت از لحاظ تحمل به شوري (ارگ، افق، تجن و مرواريد)، آزمايشي گلخانه‌اي با دو سطح شوري (صفر و 150 ميلي‌مولار كلريد سديم) در لوله‌هاي پي وي سي انجام شد. شوري طول ريشه‌هاي اصلي، مجموع طول ريشه، وزن خشك اندام هوايي و ريشه، پتاسيم و نسبت پتاسيم به سديم اندام هوايي را كاهش داد و موجب افزايش سديم اندام هوايي، دماي برگ و مقدار كلروفيل در مقايسه با شاهد شد. طول ريشه‌هاي اصلي تحت شرايط شوري در ارقام متحمل (ارگ و افق) بيشتر از ارقام حساس بود. مجموع طول ريشه در رقم افق در پاسخ به تنش شوري بيشتر از بقيه ارقام بود و رقم ارگ بيشترين كاهش (64%) را نشان داد اما مقدار اندازه‌گيري شده اين صفت در همه ارقام تحت تنش شوري برابر بود. اثرات زيانبار شوري بر وزن خشك اندام هوايي در ارقام متحمل (16%) و حساس (18%) تقريباً مشابه بود. هر چند در شرايط شوري دماي برگ و مقدار كلروفيل ارقام تفاوت معني‌داري از خود نشان ندادند، اما تغييرات آنها تحت اين شرايط نسبت به شاهد متفاوت بود. نتايج نشان داد كه در اين آزمايش كاهش رشد اوليه ريشه‌ها بيشتر به‌دليل اثرات اسمزي املاح در اطراف ريشه‌ها بوده و در ارقام متحمل و حساس تقريباً مشابه است. بنابراين با توجه به اثرات تنش شوري بر ويژگي‌هاي سامانه ريشه‌اي و پاسخ‌هاي رشدي ريشه به شوري، مي‌توان از آن به‌عنوان ملاك مناسبي در انتخاب به‌منظور تحمل به شوري بهره‌گيري كرد. مقايسه پاسخ‌هاي رشدي ريشه و اندام هوايي به تنش شوري نشان داد كه در شرايط شوري تنظيم جذب آب و عناصر غذايي توسط ريشه‌ها مي‌تواند از اهميت بيشتري نسبت به تنظيم هدايت روزنه‌اي در تحمل صدمات ناشي از شوري برخوردار باشد.