اثر تيمارهاي كم‌آبياري و شوري آب بر واكنش‌هاي رشدي و عملكردي گندم رقم سيروان

امروزه كاهش كميت و كيفيت آب آبياري به‌عنوان مهم‌ترين چالش‌هاي پيش روي سيستم‌هاي كشاورزي به‌ويژه در نواحي خشك و نيمه‌خشك دنيا هستند. از اين‌رو به‌منظور ارزيابي واكنش‌هاي رشدي و عملكردي گندم رقم سيروان‌ به سطوح مختلف رطوبتي و شوري آب آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند طي سال‌هاي زراعي 13961395 و 13971396 انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل سطوح آبياري در پنج سطح (125، 100، 75 و 50 درصد نياز آبي گندم و تيمار ديم با دو نوبت آبياري) و شوري آب در دو سطح (1/6 دسي‌زيمنس بر متر و 6 دسي‌زيمنس بر متر) بودند. نتايج آزمايش نشان داد كه ويژگي‌هاي رشدي، اجزاي عملكرد، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه توسط تيمارهاي سطوح مختلف آبياري و شوري آب تحت تأثير قرار گرفتند. به‌طوري كه اين تيمارها باعث كاهش معني‌دار صفات مورد بررسي شدند. كمترين مقدار سطح برگ در تيمار ديم × شوري 6 دسي‌زيمنس بر متر مشاهده شد كه مقدار اين صفت را نسبت به تيمار 125 درصد نياز آبي گندم × شوري 1/6 دسي‌زيمنس بر متر حدود 61 درصد كاهش داد. در ويژگي عملكرد بيولوژيك و دانه گندم بيشترين و كمترين مقدار به‌ترتيب متعلق به تيمار 125 درصد نياز آبي گندم × شوري 1/6 دسي‌زيمنس بر متر و تيمار ديم × شوري6 دسي‌زيمنس بر متر مشاهده شد. از نظر عملكرد بيولوژيك و دانه اختلاف معني‌داري ميان تيمارهاي 125 درصد نياز آبي گندم × شوري 1/6 دسي‌زيمنس بر متر و 100 درصد نياز آبي گندم × شوري 1/6 دسي‌زيمنس بر متر مشاهده نشد. افت عملكرد بيولوژيك و دانه گندم در تيمار ديم × شوري 6 دسي‌زيمنس بر متر نسبت به تيمار 125 درصد نياز آبي گندم × شوري 1/6 دسي‌زيمنس بر متر به‌ترتيب حدود 72 و 88 درصد بود. نتايج اين آزمايش نشان داد كه اگرچه در بيشتر صفات تيمار 125 درصد نياز آبي گندم تيمار برتر بود ولي اختلاف معني‌داري با تيمار مصرف 100 درصد نياز آبي گندم نداشت. درنهايت، در نواحي داراي كمبود آب و آب شور (شوري6 دسي‌زيمنس بر متر) و با توجه به داده‌هاي عملكرد بيولوژيك و دانه در آزمايش حاضر استفاده از تيمار آبياري با 75 درصد نياز آبي با آب شور و آبياري با 100 درصد نياز آبي با آب غيرشور براي رسيدن به عملكرد بهينه گندم و همچنين ذخيره آب در شرايط شور توصيه مي‌شود.