تحليل تصوير كنشگري خداوند در باب كشاورزي، از اسطوره تا عرفان محورهاي موضوعي : زبان و ادب فارسي

Analysis of God's active image in agriculture from myth to mysticism

تصاويرِ خدا حاصل تلاش‌هاي ذهن بشر براي شناخت بهتر وجودي رازناك و قدسي است. يكي از اين تصاوير برجستۀ خدا در گسترۀ تخيّل نامحدود بشر، «خدايِ كشاورز» است كه از آن مي‌توانيم تحت عنوان كنشگري خداوند در باب كشاورزي ياد كنيم. اين تصوير، در بطن تصاوير قلمرو روييدني‌ها، جنبه‌اي از كنش و عملكرد خدا را در خلقت عيني و ملموس مي‌كند. كنشگري خدا در حوزة كشاورزي، در متوني كه مَحمل تصويرسازي براي خدا هستند، علي‌رغم حضور پويايي كه دارد، تحولات و دگرگوني‌هاي چندي را پشت سر گذاشته است. نوشتار پيش رو با روش توصيفي- تحليلي و با رويكرد تحليل بوطيقاي استعاره، اين تصوير را در اساطير، متون مقدس و عرفان بررسي كرده‌است. در اساطير، آفرينش خدا در عملكرد الهه باروري و ايزد ميراي گياهي در قالب چرخش فصول تبيين مي‌شود. در متون مقدس اين كنش به اهورامزدا، يهوه، خدايِ پدر و الله متناسب با بافت حاكم بر هر متن واگذار مي‌شود و در عرفان هم اين كنش به شكلي متنوع و جامع با محوريت انسان، به تصوير كشيده مي‌شود. نتايج بررسي نشان داد كه اين تصوير، سيري چرخشي را از طبيعت بيرون به طبيعت درون انسان و از طبيعت عيني به طبيعت انتزاعي پيموده است. همچنين گسترش دامنۀ اختيار و سيطرۀ خدا بر جهان و انسان از مواردي است كه در دگرديسي اين تصوير به چشم مي‌خورد.

Images of God are the result of the efforts of the human mind to understand better the mysterious and sacred existence.One of the most prominent images of God in the infinite range of human imagination is the "God of the Farmer" from whom we can call God's action in agriculture. This image, inside of the images of the realm of herbages makes the aspect of God's action in creation objective and tangible.God's activity in agriculture in texts that contain images for God, despite its dynamic presence, has undergone several changes. The present article has been reviewed this image in mythology, sacred texts and mysticism with a descriptive-analytical method and with the approach of metaphorical analysis. In mythology, the creation of God in the work of the goddess of fertility and the god of plant death is explained in the form of the rotation of seasons. In the sacred texts, this action is assigned to Ahuramazda, Yahweh, the God of the Father and Allah, in accordance with the context of each text, and in mysticism, this action is depicted in a diverse and comprehensive way with human focus.The results of the study showed; this image has passed a rotational journey from nature outside to nature within man and from objective nature to nature. In addition, the expansion of God's authority and dominion over the world and man is one of the things that can be seen in the transformation of this image.