كليدواژه :
استوكاستيك , درونيابي , SAMS , توابع متعامد تجربي (EOF)
چكيده فارسي :
تغييرات اقليمي در دهه گذشته تأثيرات جدي بر امنيت غذايي و معيشت در مناطق مختلف جهان گذاشته است. EOF يكي از روشهاي مهم براي مطالعه الگويهاي بارندگي در يك منطقه است. اهداف مهم مقاله شامل تعييين بهترين ضرايب وزني و توابع فراواني، تعيين مناطق همگن، مدلسازي سريهاي زماني فصلي و يافتن منحنيهاي خشكسالي هواشناسي بزرگي- مساحت- فراواني (SAF) و تداوم- مساحت- فراواني (DAF) در حوضه هاي كارون، دز و كرخه ميباشد. براي نيل به اهداف فوق، سريهاي زماني بارندگي 69 ايستگاه هواشناسي وزارت نيرو در حوضه هاي تحقيق انتخاب گرديد پس از كنترل كيفي و آزمون و بازسازي داده ها توابع فراواني و چهار ضريب وزني (EOF) حاصل و در ادامه با همگنسازي منطقه تغييرات بارندگي با ايجاد 291 سلول در محيط ArcGIS9.3 به روش ميانيابي كريجينگ معمولي بررسي شد. با انجام درونيابي براي ضرايب وزني (EOF) اول تا چهارم مشخص گرديد مدلهاي نيمتغييرنماي كروي با درجه روند پلينوميال دوم و عدم ايزوتروپي، گوسي بدون روند و داراي ايزوتروپي، گوسي با درجه روند دو و عدم ايزوتروپي و كروي با درجه روند دوم و عدم ايزوتروپي به ترتيب داراي بهترين برازش بودند. از همگنسازي منطقه مشاهده گرديد كه مناطق جنوبي خوزستان و بخشهايي از شرق چهار محال و بختياري داراي حداقل ميانگين بارش ماهانه (mm24.3-14.5) و مناطق شمال خوزستان و جنوب لرستان داراي حداكثر ميانگين بارش ماهانه (mm80.4-65.3) ميباشند. در ادامه با استفاده از روش مدلسازي استوكاستيك ARMA با برنامه SAMS براي هر سلول براي 4 سري زماني توابع فراواني (PC) 12000داده بارندگي توليد و سپس تحليل خشكسالي ها انجام شد. نتايج نشان داد كه توزيع هاي آماري Gamma و Log-Normal براي دوره بازگشت‌هاي 5، 10، 50، 100 و 200 سال به ترتيب براي سريهاي حجم كمبود نسبي و تداوم خشكسالي داراي بهترين برازش هستند.
چكيده لاتين :
Climate change in the past decade had serious impacts on food security and livelihoods in different parts of the world. EOF is one of the important methods for studying rainfall patterns in an area. The main objectives of the paper were to determine the best weight coefficients and frequency functions, determine homogeneous regions, model seasonal time series, and find the Severity-Area- Frequency (SAF), Duration-Area-Frequency (DAF), and Meteorological Drought Curves in three basins of Karun, Dez and Karkheh. In order to achieve the above objectives, 69 (Ministry of Energy’s) weather stations were selected in the research basins. After qualitative control, test and reconstruction of data, frequency functions and four weight factors (EOF) were obtained. Then, with the homogenization of the rainfall zone, the 291 cells in the ArcGIS9.3 environments were examined by ordinary kriging interpolation method. The results of the interpolation for first to forth weight functions (EOF) showed that the spherical semi covariogram with second degree of polonomial trend and unisotropy, the Gaussian no-trend with isotropy, the Gaussian with second degree of trend, and the spherical with second degree of trend and no-isotropy have the best distribution respectively. The homogenization of the region showed that the minimum average monthly precipitation in southern parts of Khuzestan Province and some eastern parts of Charmahal-o-Bakhtiari Province was 14.5-24.3 mm and maximum average monthly precipitation in northern parts of Khuzestan Province and south of Lorestan Province was 65.3-80.4 mm. Using the ARMA Stochastic Modeling Method with the SAMS program for each cell for 4 time series of frequency functions (PC), 12.000 rainfall data were obtained and then analysis of droughts was conducted. The results showed that the Gamma and Log-Normal statistical distribution for the return periods of 5, 10, 50, 100 and 200 years were the best fit for the series of relative shortages and drought persistence, respectively.
