كاربست رويكرد شاخص‌محور در ارزيابي امنيت آبي حوضه درياچه اروميه

Application of Indicator-Based Approach in Water Security Assessment of Lake Urmia Basin

با رشد تقاضا براي غذا و انرژي، افزايش استانداردهاي زندگي و پيچيدگي‌هاي حكمراني آب، فشار بر منابع آب در حال افزايش است. عوامل متعددي در ايجاد امنيت آبي دخيل هستند. در اين پژوهش، ابتدا امنيت آبي حوضه‌ درياچه اروميه با استفاده از طبقه‌بندي آبي- اقتصادي حوضه براي 1) دوره‌هاي پنج ساله از سال 1370 تا 1395 و 2) استان‌هاي واقع در حوضه‌ براي سال پايه 1395 مورد بررسي قرار گرفت. نتايج بدست آمده، وجود چالش‌هاي هيدرولوژيكي زياد و ظرفيت اقتصادي كم براي دستيابي به امنيت آبي را نشان داد. روش‌هاي عمومي نظير طبقه‌بندي آبي- اقتصادي، اطلاعات دقيقي از وضعيت سيستم منابع آب در مقياس‌هاي محلي ارائه نمي‌كنند. لذا در بخش دوم، باتوجه به ويژگي‌هاي حوضه، تعريف مشخصي از امنيت آبي ارائه شد. باتوجه به اين تعريف، يك چارچوب شاخص‌محور در سه بعد دسترسي به آب، درآمد ساكنين و اشتغال ساكنين براي ارزيابي امنيت آبي حوضه طراحي شد و بررسي‌ها براي دوره تاريخي انجام گرفت. باتوجه به معيارهاي درنظر گرفته شده، به طور كلي امنيت آبي حوضه در سال‌هاي 1375 و 1395 « كم» و در سال‌هاي 1380، 1385، 1390 «متوسط» ارزيابي شد. بررسي امنيت آبي حوضه با شاخص‌هاي بهره‌وري فعاليت‌هاي اقتصادي نشان داد كه به منظور دستيابي به امنيت آبي در آينده، بخش كشاورزي از پتانسيل لازم براي توسعه اجتماعي- اقتصادي برخوردار نبوده، سياست‌ها بايد در راستاي كاهش مصرف آب و اشتغال كشاورزي ارائه شود. اين امر بدون سرمايه‌گذاري و ايجاد ظرفيت اشتغال در بخش‌هاي ديگر كه قابليت بالايي براي افزايش درآمد سرانه حوضه را دارند، ممكن نيست.

By growing food and energy demands and rising living standards and according to the complexity of regional water governance, the pressure on water resources is increasing. Many factors are involved in water security. In this research, firstly, the water security of Lake Urmia Basin was investigated using hydro-economic classification for 1) five-year periods from 1991 to 2016, and 2) the provinces located in the basin for 2016. The results showed the existence of high hydrological challenges and low economic capacity to achieve water security. Since general methods such as hydro-economic classification do not provide accurate information at local scales, in the second part, a clear definition of water security was presented according to the characteristics of Lake Urmia Basin. Considering this definition, we designed an indicator-based framework in three dimensions of access to water, income, and employment to assess the water security of the basin. The study was conducted for the historical period. By the considered criteria, the water security of the basin was assessed as "low" in 1996 and 2016 and "moderate" in 2001, 2006 and 2011. The study of the basin water security with productivity indicators of economic activities showed that in order to achieve water security in the future, the agricultural sector does not possess the necessary potential for socio-economic development and policies in this sector should be oriented towards reduction of water consumption and employment. This is not possible without investing and creating employment capacity in other sectors, which have high potential for increasing employment opportunities and per capita income.