مديريت و بهره‌برداري تلفيقي از منابع‌آب‌ سطحي و زيرزميني با استفاده از تكنيك سناريو‌نگاري، مطالعه موردي: دشت‌افزر-استان فارس

Management and Conjunctive Use of Surface and Ground Water Resources Using Scenario Development Technique, Case study: Dasht-Afzar in Fars Province

امروزه رشد جمعيت و همچنين افزايش سطح رفاه اجتماعي موجب افزايش تقاضاهاي مختلف ‌‌و غير‌قابل پيش‌بيني از منابع آب شده كه ممكن است سبب اختلال در موجوديت منابع ‌آبي شود؛ ازاين رو بهره‌برداري تلفيقي با استفاده از روش سناريو‌نگاري مي‌تواند اطمينان‌پذيري استفاده از منابع آب را در شرايط وجود عدم‌قطعيت‌ها افزايش دهد. در اين تحقيق از خروجي‌هاي سه مدل گردش عمومي جو‌- اقيانوس ‌و ريزمقياس‌سازي آن توسط مدل LARS-WG تحت سناريو‌هاي RCP4.5 براي بررسي تغييرات آب ‌و هوايي محدوده مطالعاتي دشت‌افزر در استان فارس استفاده شده‌ و در نهايت با استفاده از مدل WEAP سناريو‌هاي ممكن‌ و محتمل مديريت تلفيقي براي آينده 5 ساله شبيه‌سازي شده ‌است؛ تا بهترين سناريو جهت احياي منابع آب زيرزميني انتخاب شود. اين سناريو‌ها شامل: 1- ادامه روند موجود؛ 2- توسعه شبكه آبياري؛ 3- احداث حوضچه‌هاي تغذيه مصنوعي؛ 4-انتقال آب به شهرهاي مجاور از سد سلمان‌فارسي؛ 5- اجراي هم‌زمان سناريوهاي 2 تا 4؛ 6- مديريت مصرف و 7- احداث سد كوار در بالادست سد سلمان‌فارسي در ‌‌شرايط سناريو مديريت مصرف مي‌باشد. خروجي هريك از اين سناريو‌ها با استفاده از معيارهاي عملكرد ‌و شاخص پايداري فازي مورد ارزيابي قرار گرفته شده ‌است. نتايج نشان داد كه نمي‌توان تغيير‌اقليم را به عنوان عامل اصلي روند نزولي سطح آب زيرزميني دانست؛ همچنين از بين سناريو‌هاي فوق، تنها سناريويي كه مي‌تواند باعث توقف روند نزولي سطح آب زيرزميني شود، كاهش 35 درصدي در مصرف كشاورزي مي‌باشد. احداث سد كوار در شرايط سناريوي مديريت مصرف، مجاز خواهد بود حداكثر 30 درصد دبي متوسط ورودي از اين نقطه به سد سلمان را در خود ذخيره كند؛ چرا كه در‌غير اين صورت مشكلات مديريت منابع‌ و مصارف مربوط به سد سلمان‌فارسي، دو‌چندان خواهد ‌شد.

Nowadays, population growth and increasing the level of social welfare have led to increased and unpredictable demand for water resources that may disrupt the water resources availability. Therefore, conjunctive use based on the scenario planning method can increase the reliability of the water resources utilization in the presence of uncertainties. In this study, the outputs of three atmospheric-ocean general circulation models have been used to assess climate change effects on the Dasht-Afzar of Fars province. In this regard, the LARS-WG model has been applied to downscaling climate models under RCP4.5 scenario. Then to select the best scenario for groundwater resources reclamation, the WEAP model has been used to simulate possible and probable integrated management scenarios for the next 5 years. These scenarios were; 1) Continuation of the current condition, 2) Development of irrigation network, 3) Construction of artificial nutrition ponds, 4) Water transfer from Salman Farsi dam to neighboring cities, 5) Consumption management, 6) Construction of Kavar dam upstream Salman Farsi dam, and 7) Simultaneous implementation of scenarios 2 to 4 in the consumption management scenario conditions. Performance criteria as well as fuzzy sustainability index were employed to evaluate each scenario's outputs. The results indicated that climate change could not be considered as the main factor in the downward trend of groundwater level. Also, the only scenario that can stop that trend is a 35% reduction in agricultural consumption. In the consumption management scenario, the construction of the Kavar dam will be allowed to store a maximum of 30% of the average flow rate to the Salman dam. Because otherwise, the resource management problems and costs related to the Salman Farsi dam will be increased.