بررسي سير تحول مؤلفه هاي اجتماعي سياسي شعر معاصر از مشروطه تا معاصر (ميرزادۀ عشقي، ملك الشعراي بهار، نيمايوشيج، احمد شاملو، هوشنگ ابتهاج، قيصر امين پور)

پيشينه و اهداف: در مورد مؤلفه هاي سياسي اجتماعي شعر معاصر در كتابها و پژوهشهاي متعدد، بررسيهاي بسيار انجام شده است اما سير تحول مؤلفه هاي شاخص در سه دورۀ مشروطه، پهلوي و انقلاب اسلامي در پژوهشها مورد توجه نيست. در اين مقاله با هدف شناخت مؤلفه هاي مهم و شاخص اين دوره ها و بررسي سير تحول آن، اشعار شش شاعر برجسته بررسي شده است. روش مطالعه: نگارش مقاله بصورت توصيفي ـ تحليلي با روش كتابخانه اي انجام گرفته است و از شاعران برجستۀ سه دوره: مجموعه اشعار ميرزادۀ عشقي، ملك‌الشعراي بهار، نيمايوشيج، احمد شاملو، هوشنگ ابتهاج و قيصر امين‌پور براي بررسي مؤلفه ها و سير تحول آنها انتخاب شده است. يافته ها: مؤلفه هاي مشروطه خواهي، جمهوري، استبداد، استعمار و مضامين مرتبط با آنها، آزادي، وطن، زن، فقر طبقۀ فرودست و ظلم فرادست، جهل مردم در دورۀ مشروطه؛ مؤلفه هاي استبداد، استعمار، آزادي، فقر در دورۀ پهلوي و مؤلفه هاي وطن، انقلاب اسلامي، آزادي، پايداري و دفاع مقدس در دورۀ انقلاب اسلامي، مؤلفه هاي اصلي ادب سياسي اجتماعي است. نتيجه گيري: ادب سياسي اجتماعي از انواع ادبي مشخص و برجسته در ادبيات معاصر است كه همگام با تحولات سياسي اجتماعي جامعه، از دورۀ مشروطه آغاز شد؛ در دورۀ پهلوي، تثبيت شد و در دورۀ انقلاب اسلامي به ادب انقلاب اسلامي و پايداري وصل شد. مؤلفه هاي مشروطه خواهي، جمهوري و زن، در دورۀ مشروطه جزو مؤلفه هاي اصلي است و در دورۀ پهلوي و انقلاب اسلامي، شاخصۀ سبكي ندارد. در دورۀ پهلوي استبداد و استعمار و مضامين مرتبط با آن، مؤلفه هاي اصلي است كه قبل از كودتا با روحيۀ مقاومت همراه است اما بعد از كودتا نااميدي و يأس است. در دهۀ چهل با شكل‌گيري جريان مقاومت، بار ديگر مؤلفه هاي پايداري، استبداد و استعمارستيزي در اين جريان به صدر مضامين ميرسد و با پيروزي انقلاب اسلامي مؤلفۀ استبداد و استعمار كنار ميرود و اميد و آزادي ستايش ميشود اما با آغاز جنگ تحميلي، مؤلفه هاي وطن، پايداري و دفاع مقدس، شاخصۀ سبكي ميشود.