ارزيابي و سنجش آلودگي فلزات سنگين در رسوبات تالاب گندمان

Assessment and Measurement of Heavy Metals Contamination in Sediments of Gandoman Wetland

اكوسيستم تالاب‌ها ازجمله آثار طبيعي و گردشگري هر كشور به شمار مي‌روند. اين اكوسيستم‌ها داراي ويژگي‌هاي بوم‌شناختي ويژه‌اي بوده كه به دليل شرايط خاص آب‌وخاك، تالاب‌ها داراي تنوع زيستي منحصربه‌فرد مي‌باشد. تالاب گندمان يكي از تالاب‌هاي بااهميت و اكوسيستم‌هاي غني در استان چهارمحال و بختياري مي‌باشد. كم‌توجهي به وضعيت اين تالاب‌ باعث ايجاد مشكلات و چالش‌هايي در اين اكوسيستم شده است. يكي از اين مشكلات ورود پساب‌هاي كشاورزي به محيط تالاب و درنتيجه آلودگي تالاب به فلزات سنگين مي‌باشد. رسوبات به‌عنوان اصلي‌ترين جاذب آلاينده‌ها داراي اهميت بسياري مي‌باشند. بدين منظور مطالعه حاضر به‌منظور سنجش فلزات سنگين سرب، كادميوم، مس و روي در رسوبات ورودي و خروجي تالاب انجام‌شده است. تعداد 24 نمونه رسوب از ورودي‌‌هاي گاوكش و قلعه ارمني و خروجي اشكفت زليخا در دو فصل تابستان و پاييز سال 1397 برداشت گرديد. پس از مشخص شدن ميزان عناصر در رسوبات جهت تعيين شدت آلودگي از شاخص انباشت ژيوشيميايي مولر و جهت بررسي حد مجاز آلودگي عناصر در رسوبات از استاندارد كيفيت رسوب آمريكا (NOAA)، كيفيت رسوب كانادا (ISQGs) و استاندارد محيط‌زيست كانادا استفاده شد. نتايج شاخص انباشت ژيوشيميايي مولر نشان داد رسوبات تالاب ازنظر عنصر كادميوم در متوسط تا زياد قرار داشته ولي ازنظر عناصر سرب، مس و روي در طبقه غير آلوده قرار مي‌گيرند. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين عناصر رسوبات نشان داد كه دو شاخص كيفيت رسوب كانادا و شاخص محيط‌زيست كانادا ميزان كادميوم رسوبات تالاب را بالاتر از حد مجاز تشخيص داده ولي ازنظر ساير عناصر رسوبات تالاب داراي آلودگي نمي‌باشد. نتايج به‌دست‌آمده از آزمون تي تك نمونه نيز تائيد كننده نتايج شاخص‌هاي استاندارد كيفيت رسوب مي‌باشد.

Wetlands ecosystem is regarded as one of nature and tourism aspects. These ecosystems are of special ecological properties and unique biodiversity due to specific climate and ground conditions. Gandoman wetland is one of important wetlands and rich ecosystems in Chahar-mahal and Bakhtiari. Not considering the wetland environmental conditions has caused some problems and challenges. One of problems can be mentioned as entering the agricultural wastewater into the wetland leading to the heavy metal contamination. Sediments are important as the most basic absorbent of contaminants. Thus, the current study has been conducted to measure such heavy metals as lead, cadmium, copper and zinc within sediments of wetland entrance and exit. 24 sediment samples have been taken from the entrance of Gavkosh and Ghale-Armani and exit of Ashkoft-Zoleikha in summer and fall in 2018. After specifying the amounts of elements in the sediments, in order to determine the contamination intensity, Muller Geoaccumulation Index was used and National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), Interim Sediment Quality Guidelines (ISQGs) and Ontario Ministry of Environment Screening Level Guidelines (Canada environment standard) were applied to assess the limit of element contamination. Results of Muller Geoaccumulation Index indicated that the wetland sediments are in the moderate-high range of Cadmium but lead, copper and zinc are in the non-contaminated level. Results of sediment elements’ mean comparisons indicated two indices of ISQGs and Canada environment standard showed the amount of Cadmium higher than the specified limit but other elements are not contaminated. Results of t-test confirmed the results of sediment quality standards indices.