بررسي و تحليل گفتگوي شخصيتها در سمك عيار

زمينه و هدف: سمك عيار معروفترين اثر داستاني عاميانۀ فارسي است كه در قرن ششم پديد آمده و در دسته‌بنديهاي ادب داستاني در ذيل رمانس قرار ميگيرد. گفتگو يكي از مهمترين عناصر داستاني آن است كه نقش بسزايي در شناساندن شخصيتهاي داستان دارد. بررسي و تحليل عنصر گفتگو موضوع اصلي اين پژوهش است. در اين مقاله سعي بر آنست كه كاركرد و نقش گفتگو در سمك عيار مورد واكاوي قرار گيرد. روش مطالعه: پژوهش پيش‌ رو مطالعه‌اي نظري است كه به شيوۀ كتابخانه‌اي و روش توصيفي ـ تحليلي انجام شده است. محدوده و جامعۀ موردمطالعه، سمك عيار به تصحيح پرويز ناتل خانلري بوده، كه توسط نشر آگاه منتشر شده است. يافته‌ها: گفتگوها در سمك عيار بدنبال روايت مي‌آيند و به دو صورت، مستقيم و غيرمستقيم نمود دارند. بيشتر گفتگوها كوتاه هستند و سلامت نثر كلاسيك قرن ششم را نشان ميدهند. شخصيتها در اين اثر صداي متمايزي ندارند. نتيجه‌گيري: كاركرد و نقش گفتگو در سمك عيار بصورت مناظره كردن، مجادله و كشمكش بين شخصيتها نمود پيدا كرده است. مستدل كردن كلام، با زبان ملايم و استدلال عياران، وزيران و عالمان تحقق يافته است. بعضي حقايق، قضاوتها و ديدگاهها از زبان شخصيتها بيان شده كه مخاطب فقط از ديد راوي نبيند و به دموكراتيك كردن كلام منجر شده است. عشق، استغاثه و مناجات، گفتگو را عاطفي و احساسي كرده است، كنش شخصيتها باعث شناخت مخاطب از آنها شده است و همذات‌پنداري با قهرمانان را به همراه داشته است. در گفتگوها به وقايع و ماجراهايي اشاره ميشود كه به پيشبرد روايت كمك ميكنند. فضاسازي شاد يا غم‌آلود با ديدن خوابي يا گرفتن طالعي در گفتگو بوجود آمده است. توصيف در گفتگو به معرفي يا شناخت بيشتر منجر شده است. با گفتگو فرود و اوج‌گيري داستان، گره‌افكني و گره‌گشايي بهتر جلوه كرده است. گفتگو به سير شتاب زماني رمانس سمك عيار كمك كرده است.