فرهنگ احترام و سالمندي موفق؛ زمينه ساز سبك زندگي مشاركت-محور براي سالمندان

ساختار جمعيتي جوامع به دلايل مختلفي، از جمله بالارفتن سطح سلامت عمومي به سمتي پيش مي­رود كه افزايش قابل توجه جمعيت سالمند را به دنبال داشته است. چنين تغييراتي موجب شده بسياري از محققين و كارشناسان توجه بيشتري را معطوف به مسئله سالمندي و سلامت سالمندان در دوره­هاي پاياني زندگي داشته باشند. در اين حوزه در كشورمان نيز مطالعات فراواني انجام پذيرفته كه دامنه گسترده­اي از علوم مختلف را به خود معطوف كرده است. اما آن­چه كه اهميت پژوهش در زمينه سالمندي را بالا مي­برد در نظر داشتن ويژگي­هاي فرهنگي و الگوهاي سبك زندگي سالمندان ايراني است. اگرچه ديدگاه جهاني اعتقاد دارد براي رسيدن به موفقيت در دوران سالمندي، سه شاخصه سلامت بدني و رواني و نيز تعاملات سازنده اجتماعي براي سالمند ضروري است ليكن، بررسي­ها در بستر فرهنگي جوامع نشان داد كه ساير عوامل مانند وضعيت اقتصادي، سطح سواد، محيط و سبك زندگي، همگي در چگونگي تعريف سالمند از موفقيت دخيل هستند. اين پژوهش حول موضوع احترام ، (به عنوان يك شاخصه­ فرهنگي مهم نزد سالمندان ايراني) و با تاكيد بر شناخت شاخصه­هاي فرهنگ-محور براي ايجاد زمينه­هاي مشاركت بيشتر ايشان در فضاهاي شهري برنامه­ريزي شد. در گام نخست، ديدگاه­هاي سالمندان از مفهوم موفقيت اخذ شده، با تحليل محتوايي پاسخ­ها، ميزان اهميت احساس ناشي از وجود يا عدم وجود احترام اجتماعي مشخص شدند. نتايج پژوهش تاكيد دارند كه موضوع احترام و حفظ منزلت سالمندان، يكي از مهم­ترين مشخصه­هاي منتج از تعاملات سازنده اجتماعي(مثلاً در فضاهاي شهري) است و در صورت لحاظ شدن آن، عاملي است موثر در تحقق ايده سالمندي موفق در بستر فرهنگي ايران. اين پژوهش در گام بعدي، با انجام يك فاز تكميلي خلاقه در طراحي كانسپت يك عنصر مبلمان شهري (بر اساس رويكرد طراحي فراگير)، محصولي را صرفاً با هدف زمينه­سازي تعاملات اجتماعي و مشاركت بيشتر سالمندان پيشنهاد مي­نمايد.