بررسي همديدي سازوكار تشكيل چرخندهاي بادپناه در رشته‌كوه زاگرس در ايران

Investigation of synoptic mechanism on formation of leeward cyclogenisis in iran

به منظور بررسي مكانيسم حاكم بر تشكيل چرخندهاي بادپناهي در ايران طي يك دوره 18 ساله(2017-2000) با بهره گيري از داده هاي شبكه بندي شده مركز ملي پيش بيني هاي محيطي/علوم جو(NCEP/NCAR) با توان تفكيك 2.5 درجه جغرافيايي و مركز اروپايي پيش بيني ميان مدت جو(ECMWF) با توان تفكيك 0.125 درجه جغرافيايي اقدام به شناسايي پديده فوق در بادپناه رشته كوه زاگرس شد. براي بررسي هاي ساختار ديناميكي نيز از دو پارامتر تاوايي پتانسيل بر روي سطوح همدرگاشت و فرارفت تاوايي نسبي بهره گيري شد. نتايج نشان داد طي اين دوره 18 ساله فقط سه نمونه از پديده فوق الذكر در ايران به وقوع پيوسته است. از مكانسيم عمده حاكم بر تشكيل اين چرخندها در قسمت رو به باد كوهستان با تشكيل هسته پرفشار و افزايش تاوايي نسبي منفي در سطح زمين و از طرفي قرارگيري يك پشته شبه ساكن در تراز مياني تروپوسفر به عنوان شرط عمده رو به باد كوهستان و وجود ناوه اي با گردايان ژئوپتانسيل شديد بر روي ارتفاعات كوهستاني كه از تراز مياني تا تراز فوقاني تروپوسفر ادامه دارد و اين شرايط با يك جريان مثبت تاوايي همراه شده است. بدين صورت كه شرط اول و اصلي رخداد چرخندهاي بادپناهي وجود اين دو شرط در دامنه هاي رو به باد و بادپناه كوهستان مي باشد. در تراز 500 هكتوپاسكال در محدوده ايران مركزي مقادير فرارفت تاوايي نسبي با افزايش همراه است كه نشان از افزايش تاوايي نسبي مثبت چه در بعد زمان و چه در بعد مكان در منطقه را دارد.

To investigate the mechanism governing the formation of cyclones in Iran over a period of 18 years (2017-2000) using the National Geological Survey's Center for Environmental Prediction / Atmospheric Sciences (NCEP / NCAR) 2.5 Geographic Resolution and the European Center for Medium Term Forecasting (ECMWF), with a resolution of 0.125 °, identified the phenomenon in the Zagros Mountains. Two potential equilibrium parameters on the convective surfaces and relative equilibrium advection were also used to investigate the dynamic structure. The results showed that during this 18 year period, only three examples of the above mentioned phenomenon occurred in Iran. The major mechanism governing the formation of these cyclones in the windward part of the mountain with the formation of a high-pressure core and an increase in relative relative tropics at the ground level and the positioning of a quasi-stationary stack in the troposphere mid-level as a major condition of the mountainous winds and the presence of a dune. With the strong geopotential rotations over the mountainous altitudes that continue from the middle to upper troposphere, these conditions are accompanied by a positive torrential flow. Thus, the first and foremost condition for the occurrence of windsurfing is the existence of these two conditions on the windward and mountainous slopes. At the level of 500 hPa in central Iran, the relative tropical advection values ​​increase, indicating a positive relative tropical increase both in time and location in the region.