جداسازي و شناسايي قارچ‌هاي ميكوريز آربوسكولار هم‌زيست زعفران و بررسي اثر آن‌ها بر عملكرد گل و جذب عناصر غذايي در شرايط قطع آبياري و بسترهاي مختلف كشت

Isolation and Identification of Arbuscular Mycorrhizal Fungi of Saffron Symbiosis and Investigation of Their Effect on Yield and Nutrient Uptake under Water Interruption and Different Planting Bed

به­ منظور بررسي اثر دو جدايه قارچ­ ميكوريز موجود در ريزوسفر زعفران بر عملكرد گل زعفران و جذب عناصر غذايي، مطالعه‌اي به­صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در طي سال­ هاي 99-1396 در مؤسسه تحقيقات خاك و آب واقع در شهرستان كرج اجرا شد. تيمارها شامل رژيم آبياري به ­عنوان عامل اصلي در سه سطح (آبياري كامل، قطع آبياري در ابتداي فصل رشد (محدوديت ملايم آب) و قطع آبياري در ابتدا و اواسط فصل رشد (محدوديت شديد آب))، و عامل فرعي بستر كاشت در سه سطح (عدم مصرف كود آلي، ورمي‌كمپوست (20 تن در هكتار) و بيوچار (10 تن در هكتار)) و قارچ ميكوريز آربوسكولار در سه سطح (عدم مصرف، جدايه a و جدايه b) بودند. براساس يافته ­هاي مولكولي هر دو جدايه جداسازي‌شده از ريزوسفر زعفران متعلق به گونه Rhizophagus irregularis بود. نتايج اين بررسي نشان داد كه بيش‌ترين عملكرد تر گل، فسفر و پتاسيم موجود در برگ به‌ترتيب با مقدار 7/76 گرم در گلدان، 1032/4 و 24876/8 ميلي­گرم بر كيلوگرم متعلق به تيمار آبياري كامل× بيوچار× جدايه b بود. تيمار آبياري كامل× ورمي ­كمپوست× جدايه b بالاترين درصد نيتروژن (1/757) موجود در برگ را داشت. بيش‌ترين­ عملكرد تر و خشك كلاله (به ­ترتيب 0/358 و 0/062 گرم در گلدان) در تيمار آبياري كامل× بيوچار مشاهده شد. شناسايي قارچ ميكوريز بومي گياه و توليد آن و هم‌چنين استفاده از كود­هاي آلي مي ­تواند در توليد پايدار اين گياه نقش به‌سزايي داشته باشد.

In order to investigate the effect of Arbuscular mycorrhizal fungi in Saffron rhizosphere on yield and nutrient uptake, a study has been conducted as split plot factorial based on a completely randomized design with three replications in the institute of Soil and Water research in Karaj, during 2017-2020. The treatment is consisted of irrigation regime as the main factor in three levels (complete irrigation as control, water interruption at the beginning of the growing season (mild restriction water), and water interruption at the beginning and in the middle of the growing season (severe restriction water)), sowing media in three levels (no organic fertilizer, vermicompost (20 ton ha-1), and biochar (10 ton ha-1) and Arbuscular mycorrhizal fungal in three levels (no application, isolate a, and isolate b) as the subfactor. Based on the molecular findings, both isolates, isolated from saffron rhizosphere, belong to Rhizophagus irregularis. Results from this study show that the highest fresh yield of flowers, i.e. phosphorus and potassium in the leaves of 7.76 g per pot, 1032.4.4 and 24876.8 mg kg-1, respectively, belongs to the complete irrigation× biochar× strain b treatment. Complete irrigation× vermicompost× strain b treatment has had the highest percentage of nitrogen (1.757) in the leaves. The highest fresh and dried yield of stigma (0.358 and 0.062 gr per pot, respectively) has been observed in complete irrigation × biochar treatment. Identification of native mycorrhizal fungi and its production as well as the use of organic fertilizers can play an important role in sustainable production of this plant.