بررسي زمينه‌هاي كاربست تمثيل در ديوان باباافضل كاشاني

Exploring the uses of allegory in Divan's Baba Afzal Kashani

تمثيل به عنوان يكي از مهم ­ترين ابزارهاي ادبي براي بيان مفاهيم مختلف غنايي، تعليمي، حماسي، عرفاني و ... مورد استفاده قرار مي­ گيرد. اين ميزان از انعطاف­پذيري، موجب ماندگاري نقش­ آفريني تمثيل در حوزۀ ادبيات شده است. يكي از شاعران عارف­ مسلكي كه در ديوان اشعارش براي تبيين و تشريح منظور خود، هدف مندانه از تمثيل استفاده كرده، باباافضل كاشاني است. در مقالۀ حاضر، با تكيه بر منابع كتابخانه­ اي و مقالات پژوهشي و نيز، روش توصيفي- تحليلي، زمينه­ هاي كاربست تمثيل در ديوان باباافضل، بررسي و واكاوي شده است. نتايج تحقيق نشان مي ­دهد كه زمينه ­هاي كاربست تمثيل در اثر كاشاني عبارت است از: «نقد كنش­هاي غيرقابل قبول؛ تغيير الگوهاي اخلاقي و معرفي الگوهاي جديد؛ خلق تداعي­ هاي اثرگذار در ذهن و عيني ­سازي انتزاعيات؛ آموزش و تبيين غيرمستقيم آموزه­ هاي اخلاقي و منشي؛ ساده­ سازي مفاهيم غامض و ديرياب؛ تغيير چهارچوب معنايي يك مفهوم». استفاده از تمثيل، سطح كلام باباافضل را از روساخت به ژرف ­ساخت انتقال داده است.

Allegory is one of the most important literary tools that has a special reflection in the Persian literature in terms of its structure and content. This amount of flexibility has led to the survival of the role of analogy in the field of literature. One of the mystic poets who purposely used allegory in his poems to explain and describe his purpose is Baba Afzal Kashani. In this article, based on library resources and research papers, as well as descriptive-analytical method, the fields of application of allegory in the Divan Baba Afzal have been studied. The results of the research show that the fields of application of allegory in Kashani are: "Challenging unacceptable behaviors; changing ethical codes and providing alternative models; creating powerful associations in the minds and objectification of content; indirect education; ethical points of view; simplifying concepts; Complex and change the semantic framework of a concept".