نقدي بر اصطلاح «موسيقي معنوي» شعر

A critique of the term "spiritual music" of poetry

يكي از عناصر مهم كلام منظوم، كه تقريبا در همه تعاريف شعر ديده مي شود، موسيقي آن است. موسيقي شعر را مي توان در سه ساحت «موسيقي بيروني، كناري، و دروني» خلاصه كرد. طرح اصطلاح «موسيقي معنوي شعر» كه اول بار از سوي محمد رضا شفيعي كدكني ارائه شد، پيشنهادي بود كه بر آن سه نوع موسيقي شعر، علاوه مي‌شد و اكنون بيش از سه دهه از سابقه اين پيشنهاد مي‌گذرد و آن را در همه چاپ‌هاي كتاب «موسيقي شعر» در طي اين سال‌ها مي‌توان ديد. در مقاله حاضر برهان‌هاي ارائه شده اين طرح مورد بررسي و نقد قرار مي‌‌گيرد. نتيجه سخن اين است كه اتكا به تعبير واژه «موسيقي» از سوي اخوان الصفا در «رسايل» و همچنين بحث صنعت «جناس معنوي» در برخي كتب بديعي نمي‌تواند مباني محكمي براي طرح اصطلاح موسيقي معنوي شعر باشد؛ چرا كه تعبير اخوان الصفا جنبه ذوقي دارد و نه علمي؛ و مباني صنعت «جناس معنوي» نيز با آنچه در باب «موسيقي معنوي» ارائه شده است، كاملاً متفاوت است.

One of the important elements of poetic speech is its music, which is demonstrated in three areas of external, lateral, and internal music. The term "spiritual music of poetry" by Professor Mohammad Reza Shafiee Kadkani has a history of more than three decades, which has been presented in all editions of the book "Music of Poetry". In this paper, arguments presented this plan is studied. The conclusion is that the reliance on the interpretation of the word "music" by the Akhavan Al-Safa in "Resa'il" and also the discussion of the art of " Pun of spiritual" in some original books cannot be a strong foundation for the term spiritual music of poetry. Because the interpretation of Akhavan Al-Safa has a taste aspect and not a scientific one; an‎d the basics of the art of " Pun of spiritual " are quite different from what is said about "spiritual music."