بررسي تطبيقي مؤلفه‌هاي هستي شناسي در شعر حلاج و عطار

Comparative study of ontological components in the poetry of Hallaj and Attar

بحث اصلي عرفان اسلامي، بحث درباره هستي و هستي‌شناسي است كه در طول قرن‌ها نسل به نسل ادامه يافته است، هستي­ شناسي يك اصطلاح امروزي است و با اين عنوان در ادب عرفاني مطرح نبوده و اغلب با عنوان معرفت­ شناسي، انسان­ شناسي و شناخت جهان توأمان شده است، عرفا با نگاهي متفاوت از فلاسفه به هستي ­شناسي نگريسته‌اند و در تبيين مباحث آن طبق طريقت عرفاني سخن گفته ­اند و آفرينش جهان را با نظريه تجلي و وحدت وجود حل كرده و به انسان نگاهي فراتر از جسميت مادي داشته و معتقدند، انسان با فنا در همين دنيا مي­تواند به بقاي معبود برسد. در اين پژوهش اشعار حسين بن منصور حلاج و عطار نيشابوري دو تن از سرآمدان شعر عرفاني در ادب عربي و فارسي، به لحاظ نمودهاي هستي­ شناسانه دو شاعر، با رويكرد تحليلي- تطبيقي بررسي شده است، هستي­شناسي موضوع اصلي عرفان دو شاعر است كه در محورهاي، خدا، جهان و انسان قابل تقسيم است.

The main discussion of Islamic mysticism is the discussion of existence and ontology, which has been continued from generation to generation for centuries. Ontology is a modern term and with this title, it has not been mentioned in mystical literature and it has often been combined with the titles of epistemology, anthropology and cognition of the world. Mystics have looked at ontology with a different view from philosophers and have spoken in explaining its issues according to the mystical method and have solved the creation of the world with the theory of manifestation and unity of existence and have looked at man beyond the material body and believe that man can attain the survival of God by death in this world. In this study, the poems of Hossein Ibn Mansour Hallaj and Attar Neyshabouri, two mystical poets in Arabic and Persian literature, have been studied in terms of ontological manifestations of the two poets, with an analytical-comparative approach. Ontology is the main subject of mysticism of two poets, which can be divided in axes of God, the world and man.