بررسي آلودگي خاك به نيترات و تجمع نيترات در محصول سيب‌زميني و گوجه‌فرنگي در مزارع كشاورزان دشت مشهد

آب و نيتروژن دو عامل مهم محدود كننده رشد و عملكرد محصولات كشاورزي مي‌باشند. از طرفي استفاده بي رويه از كودهاي شيميايي به خصوص كودهايي با تركيبات نيتروژني كه در دهه‌هاي اخير به‌منظور توليد بيشتر محصولات كشاورزي رايج شده‌است باعث آلودگي نيتراتي خاك و آب و محيط زيست شده‌است. اين پژوهش به‌منظور بررسي تأثير استفاده از مقادير مختلف آب و كودهاي نيتروژنه روي تجمع نيترات در خاك و گياهان گوجه‌فرنگي و سيب‌زميني اجرا‌ شد. تحقيق در مزارع دشت مشهد انجام گرديد. تعداد مزارع انتخابي سيب‌زميني و گوجه‌فرنگي هر كدام 15 مزرعه بود. روش آبياري در تمام مزارع روش آبياري شياري (نشتي) بود. در طول فصل رشد ميزان آب و كود نيتروژني كاربردي در تمام مزارع اندازه‌گيري گرديد. در ابتدا و انتهاي فصل رشد ميزان نيترات در خاك (دو عمق صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتي‌متري) و در انتهاي فصل رشد باقيمانده نيترات در دو محصول سيب‌زميني و گوجه فرنگي اندازه‌گيري شد. روش اندازه‌گيري اسپكتروفتومتري (طيف سنجي) در طول موج 540 نانومتر بود. نتايج نشان داد كه در تمام مزارع سيب‌زميني ميزان آب و كود كاربردي بيش از حد نياز بود. در مزارع گوجه‌فرنگي آب كاربردي بيش از حد نياز ولي كود مصرفي در برخي مزارع بيشتر و در برخي كمتر از ميزان توصيه شده بود. با افزايش ميزان آب مصرفي مقدار باقي‌مانده نيترات در دو عمق 30-0 و 60-30 سانتي‌متري خاك كاهش يافت، در صورتي كه با افزايش ميزان مصرف كود اوره، مقدار باقي‌مانده نيترات در خاك در انتهاي فصل افزايش يافت. افزايش كاربرد كود، باقيمانده نيترات در گياه را افزايش داد. نتيجه نهايي آنكه تأثير ميزان آب مصرفي روي آبشويي نيترات و ايجاد مشكلات زيست محيطي جدي مي‎باشد، لذا بايد در برآورد ميزان آب مورد نياز گياه نهايت دقت انجام گيرد و كاربرد كود بايد متعادل و متناسب با نوع گياه و عملكرد آن باشد.