تأثير شرايط ماندابي بر روند تغييرات شيميايي و الكتروشيمايي در محلول خاك‌هاي آهكي

به طور كلي، باران‌هاي شديد و سيلاب در برخي از مناطق جهان، اغلب منجر به مانداب شدن كوتاه مدت خاك مي‌شود. در سال هاي اخير، اين سيلاب ها و شرايط ماندابي در استان هاي شمالي و جنوبي ايران نيز يكي از چالش‌هاي مهم بوده كه به طور مستقيم و غير مستقيم بر حلاليت و قابليت استفاده بيشتر عناصر غذاييدر خاك تأثير گذاشته است. براي بررسي اثر پديده ماندابي، هفت خاك از باغ‌هاي مناطق مختلف شرق مازندران (قائم‌شهر، ساري و نكا) انتخاب شد و در يك آزمايش گلداني به مدت 70 روز متوالي تحت شرايط ماندابي پيوسته ‌قرار داده شد. سپس، روند تغييرات پتانسيل اكسايش كاهش (Eh)، قابليت هدايت الكتريكي (EC)، pH، غلظت عناصر كلسيم (Ca2+)، پتاسيم (K+)، سديم (Na+) و آهن (Fe2+ وFe3+) اين خاك‌ها در شرايط ماندابي بررسي شد. نتايج نشان داد كه ميانگين Eh خاك ها، دو روز پس از اعمال تنش به حداقل رسيد، در روز سوم مقداري افزايش داشت، و سپس مجددا شروع به كاهش كرد و اين روند كاهشي تا پايان دوره ادامه داشت به طوري كه از 552 ميلي ولت در شروع غرقاب به 99 ميلي ولت در پايان دوره رسيد. نيز، ميانگين pH محلول خاك در 10 روز پس از مانداب از 7.8 به حدود 6.88 رسيد و سپس افزايش يافت و به مقدار نسبتاً پايداري (حدود 7.05) رسيد. ميانگين EC خاك ها نيز با شروع مانداب افزايش يافت و به حدود 2.43 دسي زيمنس بر متر رسيد و سپس به 2.13 كاهش يافت و در روز دهم به حداكثر مقدار (حدود 3.09 دسي زيمنس بر متر) رسيد و پس از آن به تدريج با روندي كاهشي به مقدار نسبتاً پايداري رسيد. غلظت كلسيم، پتاسيم و سديم در محلول خاك پس از اعمال شرايط ماندابي افزايش يافت و در فاصله زماني دو روز به حداكثر رسيد، سپس به تدريج با روندي كاهشي به مقدار نسبتا ثابتي رسيد. غلظت آهن در روز اول پس از اعمال شرايط ماندابي حدود 1.95 ميلي گرم در ليتر بود و در روز دهم به 6.67 ميلي گرم در ليتر افزايش يافت سپس مجددا كاهش يافت به طوري كه در روز بيستم به 4.27 ميلي گرم در ليتر رسيد و پس از آن به تدريج با روندي افزايشي در پايان دوره به 9.98 ميلي گرم در ليتر رسيد. بر اساس نتايج اين پژوهش و با توجه به روند تغييرات شوري و غلظت عناصر غذايي در محلول خاك، پيشنهاد مي شود كه از مصرف كودهاي شيميايي (خاكي و محلول پاشي) پس از رخداد مانداب اجتناب شود. همچنين با توجه به روند تغييرات Eh محلول خاك، تداوم مانداب به بيشتر از 5 روز مي تواند منجر به شرايط نسبتاً كاهشي در خاك و ايجاد خسارت در درختان ميوه شود. بنا بر اين، خارج كردن آب اضافي در اين فاصله زماني توصيه مي شود.