تحليل اثرات مخاطرات محيطي بيولوژيكال بر فضاهاي شهري با تأكيد بر پاندمي كرونا (مطالعه موردي: شهر تبريز)

Analysis of the effects of biological environmental hazards on urban spaces with emphasis on Corona pandemic (Case study: Tabriz metropolis)

طي دوره‌هاي تاريخي مخاطرات بيولوژيكال و بيماري‌هاي همه‌گير متعددي همچون مالاريا، آنفولانزا و غيره در عرصه‌ي جهاني موجبات آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري در سكونتگاه‌هاي انساني گرديده‌اند. در اين بين، يكي از مخاطرات بيولوژيكالي كه از سال 2019 در تمامي نقاط جهان گسترش يافته است، ويروس كرونا (كوويد-19) مي‌باشد. با توجه به اثرات منفي اين بيماري (سلامتي افراد، اجتماعي و اقتصادي) در مناطق مختلف و شرايط زيست شهرها، هدف از تحقيق حاضر بررسي اثرات اين مخاطره در فضاهاي شهري تبريز و ارائه‌ي راهكارهايي براي بهبود وضعيت و مواجهه با ساير بيماري‌هاي همه‌گير مي‌باشد. بنابراين، تحقيق حاضر از نظر هدف كاربردي و از نظر ماهيت تحليلي-اكتشافي مي‌باشد كه به‌منظور تحليل داده‌ها از مدل كيفي تحليل عاملي كيو Q استفاده شده است. جامعه‌ي آماري تحقيق شامل مديران و كارشناسان شهري و نخبگان دانشگاهي است كه حجم نمونه با استفاده از روش دلفي 15 نفر تعيين شده است. بر مبناي مدل تحليل عاملي كيو و واريانس استخراج‌شده مي‌توان عنوان كرد كه سه عامل يا اثر اقتصادي، زيست‌محيطي و اجتماعي-فردي در راستاي اثرات ويروس كرونا در شهر تبريز بيان گرديده‌اند كه در مجموع 822/76 درصد از واريانس كل را تبيين مي‌كنند. همچنين مهمترين اثرات ناشي از شيوع ويروس كرونا مربوط به مؤلفه‌هاي اقتصادي همچون تضعيف ساختار اقتصادي شهر، از بين رفتن امنيت شغلي، پايين آمدن ميزان درآمد و پس‌انداز و افزايش بيكاري و تعديل نيرو در برخي بخش‌هاي اقتصادي مي‌باشد. پس از اثرات اقتصادي نيز به ترتيب اثرات زيست‌محيطي و اجتماعي-فردي بيشترين آسيب‌هاي واردشده به شهر تبريز ناشي از شيوع ويروس كرونا را به خود اختصاص داده‌اند.

During historical periods, numerous biological hazards and epidemics such as malaria, influenza, etc. on a global scale have caused irreparable damage to human habitats. Meanwhile, one of the biological hazards that has spread to all parts of the world since 2019 is the outbreak of the corona virus (Covid-19). Considering the negative effects of this disease (human health, social and economic) in different areas and living conditions of cities, the purpose of this study is to investigate the effects of this risk in urban areas of Tabriz and provide solutions to improve the situation and exposure to other epidemics. Therefore, the present study is applied in terms of purpose and in terms of analytical-exploratory nature which has been used the qualitative model of Q-factor analysis for data analysis. The statistical population of the study also includes managers and urban experts and academic elites whose sample size was determined using the Delphi method of 15 people. Based on the model of factor analysis of Q and variance extracted, it can be said that three factors or economic, environmental and socio-individual effects have been expressed in line with the effects of Corona virus in Tabriz, which explain 76.822% of the total variance. Also, the most important effects of the coronavirus outbreak are related to economic components such as weakening the economic structure of the city, loss of job security, lower incomes and savings, and rising unemployment and downsizing in some economic sectors.