الگوي مديريت عملكرد راهبردي در سازمان‌هاي بزرگ مهندسي

هدف و مقدمه: از آنجاي كه هدف مديريت امروز و ملاك موفقيت آن، كمك به تحقق چشم‌انداز، اهداف، راهبردها و بهبود مستمر عملكرد سازمان بوده و يكي از مهمترين گام هاي موفقيت مديريت سازمان در حوزه عملكردي، نگاه جامع و راهبردي به بحث مديريت عملكرد در سازمان است. همچنين يك نظام ارزيابي و پايش در قالب مديريت عملكرد كه برنامه‌هاي كلان قرارگاه را با يك نگاه سيستمي در تمام سطوح مورد پايش قرار دهد و از بازخوردهاي گرفته‌شده نه صرفاً به‌منظور ارزيابي، بلكه باهدف اصلاح مداوم آن و تحقق رسيدن به اهداف راهبردي و برنامه‌هاي تعيين‌شده ارائه نمايد يكي از ضرورت‌هاست. هدف اصلي اين مقاله، طراحي الگوي مديريت عملكرد راهبردي در سازمان‌هاي بزرگ مهندسي (موردمطالعه: قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا (ص)) در راستاي منتفع شدن آن است.روش‌شناسي: اين مقاله از نظر هدف كاربردي و از لحاظ نوع و شيوه گردآوري داده‌ها، توصيفي پيمايشي است. منظور جمع‌آوري داده‌ها در خصوص عوامل موثر برمديريت عملكرد راهبردي، مطالعات به صورت نظريميداني انجام شده است پس از بررسي پيشينه پژوهش، پنل دلفي تشكيل و اعضاي مناسب براي آن انتخاب شد. در انتخاب اعضاي پنل از روش نمونه‌گيري قضاوتي استفاده‌شده است؛ كه دو گروه انتخاب شدند. گروه اول خبرگان آشنا به قرارگاه و گروه دوم خبرگان حوزه مديريت عملكرد در سازمان. از گروه اول 25 نفر و از گروه دوم 15  نفر اعلام آمادگي كردند كه درمجموع پنلي 40 نفره شكل گرفت. درنهايت پس از سه دور اجرا، در مورد عوامل موثر برمديريت عملكرد راهبردي اجماع حاصل شد؛ كه عوامل شناسايي‌شده مبناي تهيه پرسشنامه ISM قرار گرفت. در اين مرحله تعداد 25 نفر از مديران و متخصان جهت تعيين نوع ارتباط و اولويت‌بندي عوامل شناسايي و از اين پرسشنامه براي تعيين الگوي نهايي بكار گرفته شد. در اين تحقيق، به دليل پيچيدگي بالاي سيستم‌ها و واحدهاي چندلايه‌ي سازمان مربوطه، به‌هيچ‌عنوان، نمي‌توان فقط به استفاده از يك روش (كمي يا كيفي) اكتفا كرده و با آن، به شناخت كافي نسبت به موقعيت تحقيق دست‌يافت. به همين دليل در راستاي برطرف نمودن اين نياز، از تركيب روش‌هاي كمي و كيفي، تحت عنوان روش‌هاي تحقيق تركيبي يا آميخته، از نوع روش تركيبي اكتشافي استفاده‌شده است و رويكرد اين پژوهش استقرايي قياسي است. اين پژوهش به لحاظ استراتژي از استراتژي تحليل مضمون و گونه‌شناسي استفاده مي‌كند و درنهايت شيوه گردآوري داده‌ها بررسي اسناد و پرسشنامه است.يافته‌ها: در اين تحقيق، عوامل مؤثر بر مديريت عملكرد راهبردي قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا (ص) با روش دلفي مورد شناسايي قرار گرفت كهتعداد 14 عوامل مؤثر بر مديريت عملكرد راهبردي قرارگاه سازندگي شامل موارد زير مي‌باشد: اهداف راهبردي با درنظرگرفتن ذينفعان؛ تعريف سطح مورد انتظار؛ كنترل راهبردي؛ سنجش و ارزيابي عملكرد؛ بازخورد مداوم عملكرد؛ گزارش دهي و انتشار اطلاعات؛ بازنگري و اصلاح عملكرد؛ عوامل كليدي موفقيت و انتخاب سنجه‌ها و شاخص‌هاي كليدي؛ كنترل عملياتي؛ ساختار سازماني؛ گردآوري و جريان اطلاعات؛ برنامه اقدام محوري؛ كنكاش مفهومي و كنكاش محيطي.بحث و نتايج: بر اساس دياگرام نهايي مدل ISM، عامل اهداف راهبردي با درنظر گرفتن ذي‌نفعان، عامل زير بنايي موثر بر مديريت عملكرد راهبردي در بالاترين اولويت نسبت به عوامل ديگر قرار گرفته است. اين عامل در درون خود عوامل بسياري را شامل مي‌شود كه رسالت و مقصود سازمان؛ هدف‌هاي خرد و كلان سازمان؛ ارزش‌هاي محوري و فرهنگ سازمان؛ نقاط قوت و ضعف داخلي سازمان؛ فرصت‌ها و تهديدهاي محيطي سازمان از جمله اين عوامل است كه قرارگرفتن اين عامل در بالاترين اولويت، نشان دهنده اهميت و جامعيت اين عامل و صحت الگوي طراحي شده است. در سطوح بعدي، دو عامل كنكاش مفهومي (ماموريت، چشم‌انداز، منابع و ارزش‌ها) و كنكاش محيطي (نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهديدات محيطي) قرارگرفته است؛ كه بنا به نظر اكثريت خبرگان، اين دو عامل پشتيبان عامل اهداف راهبردي است كه در دياگرام نيز اين مطلب به‌درستي به دست آمد . سطح بعد از كنكاوش مفهومي و محيطي، كنترل راهبردي قرارگرفته است در واقع كنترل راهبردي با در نظر گرفتن مسائل داخلي و خارجي (از خروجي‌هاي كنكاش مفهومي و محيطي) همواره اهداف راهبردي را رصد و درصورت لزوم بنابه شرايط اصلاح مي‌نمايد و از آنجايي‌كه قرارگاه سازندگي يك سازمان نظامي و داراي سلسله مراتب است لذا لازم است اگر اصلاحي در سازمان نياز به انجام باشد حتما، آن تغيير در ساختار قرارگاه (چه ساختار سازماني و چه ساختار اطلاعاتي) انجام شود كه به درستي در دياگرام، اين موضوع مشخص شده است. حال، نوبت به برنامه اقدام محوري و تعيين عوامل كليدي موفقيت و انتخاب شاخص‌هاي كليدي است كه در  نمودار ISM اين دو عامل به‌درستي يكي پس از ديگري آمده است. درواقع، درهرسازماني هرچند اهداف مناسبي تعيين شود اما تازماني كه درسازمان اجرايي و پياده سازي نشود درواقع ارزش چنداني نخواهد داشت در همين راستا، لازم است تا عوامل كليدي موفقيت سازمان و همچنين شاخص هاي آن، برگرفته از اهداف راهبردي سازمان تعيين شود كه اين گام و گام بعدي (عامل گردآوري و انتشار اطلاعات)، تضميني در اجرايي شدن آن است. در سطح بعدي دو عامل گزارش‌دهي و انتشار اطلاعات و گردآوري و جريان اطلاعات كه باهم رابطه‌اي دوسويه دارند كسب‌شده و در آخرين سطح نيز عوامل كاملاً مرتبطي مانند تعريف سطح مورد انتظار؛ سنجش و ارزيابي عملكرد؛ بازخورد مداوم عملكرد؛ بازنگري و اصلاح عملكرد و كنترل عملياتي به‌دست‌آمده است.