سطح‌بندي ساختاري اهداف استراتژيك در شركت فولاد آلياژي ايران

مقدمه و هدف: ترسيم نقشه اهداف استراتژيك، ابزاري موثر براي ايجاد هم­‌راستايي ميان اهداف استراتژيك با استراتژي­‌هاي سازمان و نشان دادن روابط علت و معلولي ميان اهداف استراتژيك، گامي براي ارتقاي اثربخشي شركت تلقي مي­شود. در فضاي تجربي سازمان­ها، ترسيم نقشه اهداف استراتژيك به‌صورت شهودي صورت مي­گيرد. با روش شهودي، ارتباط علت و معلولي بين اهداف استراتژيك در لايه­‌هاي مختلف كاملاً روشن نيست و مشخص نيست كه كدام اهداف استراتژيك باهم ارتباط دارند. بنابراين، نياز به ارائـه روشي قضاوتي بر مبناي رياضيات مانند مدل‌سازي ساختاري تفسيري براي ترسيم نقشه اهداف استراتژيك ضروري است. مدل‌سازي ساختاري تفسيري، روشي براي ساخت و درك ارتباط­هاي ميان عناصر سيستم پيچيده بر مبناي نظرات خبرگان است. مسئله اين پژوهش، مشخص نبودن روابط علت و معلولي بين اهداف استراتژيك در سطوح كاركـردي شركت فولاد آلياژي ايران مي­باشد. بنابراين، هـدف اين پژوهش، سطح­‌بندي اهداف استراتژيك به­صورت لايه­‌هاي چندگانه در 4 منظر كارت امتيازي متوازن در شركت فولاد آلياژي ايران است كه در هر لايه نيز اهداف چندگانه مد نظر قرار مي­گيرد.روش‌­شناسي:  نوع اين پژوهش از لحاظ هدف، كاربردي و از لحاظ نحوه گردآوري داده‌­ها، توصيفي پيمايشي است. جامعه آماري پژوهش، 34 نفر از مديران عالي و كارشناسان خبره شركت فولاد آلياژي ايران  است. در اين پژوهش، با استفاده از مطالعات كتابخانه‌­اي (بررسي­هاي اسنادي، مطالعه كتب و نشريات داخلي و خارجي و جستجو در پايگاه­‌هاي اطلاعاتي) و مطالعات ميداني (مصاحبه و پرسشنامه) نسبت به جمع‌­آوري داده‌­هاي مورد نياز اقدام شده است. در پرسشنامه اين پژوهش رابطه تمامي اهداف از نظر چگونگي ارتباط و تأثير آنها بر يكديگر مورد سؤال قرار گرفته است. با توجه به 17 هدف استراتژيك شركت فولاد آلياژي ايران تعداد سؤالات پرسشنامه، 136 عدد حاصل شد. براي بهبود عملكرد محاسبات و تجزيه ‌وتحليل‌ها از نرم‌­افزار Matlab براي ترسيم روابط علت و معلولي ميان اهداف استراتژيك اين شركت از طريق ­مدل­سازي ساختاري تفسيري در 4 منظر كارت امتيازي متوازن استفاده شد.يافته‌­ها: يافته­‌هاي پژوهش با استفاده از ­مدل‌­سازي ساختاري تفسيري و نرم­افزار Matlab نشان داد: روابط بين اهداف استراتژيك شركت فولاد آلياژي ايران در كارت امتيازي متوازن در 6 لايه سطح‌­بندي شدند. به لحاظ قدرت نفوذ و ميزان وابستگي، اهداف «افزايش سرمايـه‌گذاري جهت تكميل طرح­هاي كارآمد نيمه‌تمام در شركت فولاد آليـاژي ايران» و «گسترش تعاملات ميان صنعت فولاد آليـاژي ايران و مراكز علمي پژوهشي» اثرگذارترين اهداف هستند كه در سطح 6 قرار گرفتند. در سطح پنجم، فقط هدف «توسعه زيرساخت­هاي فناوري اطلاعات» قرار گرفت كه در دسته اهداف مستقل (نفوذ) قرار دارد. در سطح چهارم دو هدف «جذب نيروي انساني كارآمد» و «ارتقاي عملكرد مديريت دانش و اطلاعات» قرار گرفتند كه در دسته اهداف مستقل قرار دارند. در سطح سوم، هفت هدف «ارتقاي سطح توانمندي كاركنان»، «مديريت بهينه فناوري»، «توسعه فناوري­هاي برتر»، «ارتقاي كيفيت محصولات»، «توسعه ظرفيت‌­هاي توليدي»، «تأمين پايدار مواد اوليه، اقلام، قطعات و تجهيزات» و «ارتقاي عملكرد اجتماعي» قرار گرفتند كه در دسته اهداف پيوندي (ارتباطي) مي­باشند. در سطح دوم، دو هدف «افزايش ضريب بهره‌­برداري از تجهيزات» و «استفاده بهينه از دارايي‌ها» قرار گرفتند كه در دسته اهداف وابسته قرار دارند. در نهايت، در سطح اول، سه هدف «تقويت برند در بازارهاي هدف اقتصادي»، «افزايش رضايت­ مشتري» و «رشد سودآوري» قرار گرفتند كه به‌­عنوان وابسته‌­ترين اهداف شناخته شدند.بحث و نتيجه­‌گيري: شركت فولاد آلياژي ايران، با تقويت زيرساخت­‌هاي خود در زمينه نيروي انساني و فناوري اطلاعات و نيز توسعه و بهبود سيستم­‌هاي اتوماسيون و پردازش اطلاعات قادر خواهد بود تا فرآيند­هاي داخلي خود را بهبود داده و در وهله اول به افزايش بهره­وري دست يافته و در وهله دوم ضمن تقويت برند خود در بازار و جلب رضايت مشتري به رشد سودآوري دست پيدا كند. همچنين، نتايج اين پژوهش به لحاظ مدل ساختاري تفسيري ارائه شده و تحليل MICMAC هماهنگ و هم‌راستا با منطق منـاظر چهارگانه كارت امتيازي متوازن و دنياي واقعي است.  لذا، پنج هدف واقع در سطوح زيرين ­مدل­سازي ساختاري تفسيري، همگي در منظر رشد و يادگيري كارت امتيازي متوازن و در تحليل MICMAC نيز به‌­عنوان محرك­هاي ديگر اهداف و جزء ناحيه نفوذ قرار دارند كه روابط علت و معلولي ميان اين اهداف در نقشه اهداف استراتژيك با چارچوب كارت امتيازي متوازن و دنياي واقعي منطبق است. علاوه­ بر اين، تمام اهداف در سه ناحيه نفوذ، پيوندي و وابسته قرار گرفتند و هيچ هدف ناسازگار و خود­مختاري در نتايج مشاهده نشد. در ضمن، يافته‌­هاي اين پژوهش در عمل شركت فولاد آلياژي ايران را قادر خواهد ساخت تا درك بهتري از روابط اهداف خود داشته باشد و براي نيل به اهداف و اولويت‌­بندي و بودجه‌­بندي آنها، آگاهانه­ اقدام نمايد.