تبيين الگوي توسعه رويكرد استاد-شاگردي در تسهيم دانش ضمني

هدف و مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تبيين امكان‌ سنجي رويكرد استادشاگردي براي انتقال و تسهيم دانش ضمني در تربيت اعضاي هيأت علمي، دانشگاه شهيد بهشتي اجرا شده است: سوال اصلي پژوهش اين است كه الگوي مناسب توسعه رويكرد استادشاگردي در تسهيم دانش ضمني چگونه است و از چه مؤلفه هايي تشكيل شده است؟ لذا با استفاده از روش مدل سازي پويا به بررسي وضعيت مؤلفه هاي تسهيم دانش با رويكرد استاد شاگردي پرداخته شده است. مدل شامل 3 حلقه است؛ حلقه اول تسهيم دانش ضمني: توليد دانش، نشر دانش، سازماندهي دانش و كاربرد دانش؛ حلقه دوم رويكرد استاد شاگردي: فرهنگ‌ سازي، سياست ‌گذاري، ساختاردهي رويكرد استاد شاگردي، منابع (مالي، نرم افزاري و سخت‌ افزاري، ICT) و منابع انساني؛ حلقه سوم زير مؤلفه‌ هاي منابع انساني: اعتماد، .مهارت‌هاي ارتباطي، هدف گذاري، ارزيابي عملكرد، تعهد عاطفي، خودكارآمدي براي دانايي مداركردن نظام آموزشي و پژوهشي مراكز آموزشي است. روش ‌شناسي: نمونه پژوهش مشتمل بر 265 نفر از اعضاي هيأت علمي و 248 نفر از دانشجويان مقطع دكتري دانشگاه شهيد بهشتي كه به روش طبقه ‌بندي انتخاب شده اند. نوع پژوهش توصيفي پيمايشي است. در چارچوب مدل مفهومي پژوهش 15 فرضيه مورد آزمون قرار گرفته است. به منظور تعيين روايي پرسشنامه، از نظرات و پيشنهادات صاحب ‌نظران متخصص در حوزه علوم تربيتي استفاده گرديد. همچنين با محاسبه پايايي پرسشنامه از روش برآورد ضريب آلفاي كرونباخ، اعضاي هيأت علمي مقدار عددي 0.899 و دانشجويان دكتري 0.890 به دست آمد كه نشان دهنده پايايي قابل قبول پرسشنامه بود. شيوه تجزيه‌وتحليل داده‌ ها مبتني بر استفاده از آزمون‌ هاي استنباطي آماري از قبيل آزمون كولموگراف اسميرنف، تي تك نمونه اي و تحليل اكتشافي بوده است. يافته ها: نتايج پژوهش نشان داد، امكان پياده‌ سازي رويكرد استادشاگردي فرد به فرد براي انتقال و تسهيم دانش در دانشگاه شهيد بهشتي از ديدگاه اعضاي هيأت علمي و دانشجويان دكتري وجود دارد (0.001 = p). همچنين يافته ‌هاي پژوهش نشان داد كه مؤلفه‌ ها و زير سازه ‌هاي الگوي توسعه رويكرد استادشاگردي در تسهيم دانش ضمني از وضعيت مطلوبي برخوردار بوده‌ اند.   بحث و نتايج: با توجه به تحليل فرضيه‌ ها و نتايج آنها مي‌ توان گفت؛ فرضيه اصلي پژوهش يعني اجراي رويكرد استادشاگردي  از ديدگاه اعضاي هيأت علمي با انحراف معيار 0.458 آماره 32.52 و دانشجويان با انحراف معيار0.521 آماره 11.75 موجب تسهيم و انتقال دانش استاددانشجو در سطحي بالاتر مي ‌شود. اين يافته با يافته‌ هاي سوزان (2016)، زيد الحمدان و همكاران (2014)، بتينا و هارم (2014)، مور و همكاران (2014)، پاتل و همكاران (2011)، ويكي و همكاران (2008)، چااو و همكاران (2011)، قلي ‌پور و هاشمي (1394)، محمدي و اميني (1394) كه هر يك بر تاثير برنامه‌ هاي استادشاگردي همسويي دارد. هم چنين نتيجه آزمون‌هاي مؤلفه‌ هاي منابع انساني نشان مي ‌دهد از ديدگاه اعضاي هيأت علمي و دانشجويان تمامي مؤلفه‌ ها در امكان‌ سنجي وضعيت مطلوبي دارند و شرايط پياده ‌سازي رويكرد استادشاگردي فرد به فرد را در دانشگاه شهيد بهشتي فراهم مي‌ دا نند. نتايج اين پژوهش كه بر مبناي 4 مؤلفه پايگاه دانش 5 مؤلفه رويكرد استادشاگردي و 6 زير مؤلفه منابع انساني است. و بعد اين امكان منجر به بهبود رابطه استاد با دانشجو(رابطه استاد_شاگردي) شده و اعضاي هيأت علمي پيشكسوت و با تجربه مي‌ توانند در راستاي نياز و تربيت اعضاي هيأت علمي جديد گام بزرگي بردارند به دليل اينكه واقعاً آموزش‌هاي رسمي و شفافي براي اعضاي هيأت علمي جديد خصوصاً در زمينه برقراري ارتباط با دانشجويان، شيوه مديريت كلاس داري وجود ندارد. ضمن اينكه با توجه به يافته‌ هاي اين پژوهش مشخص مي ‌شود چون خود اعضاي هيأت علمي نقش استاد را به صورت مستقيم دارند نشان دهنده اين است كه دانشگاه داراي ساختار غيررسمي در اجراي برنامه روش استادشاگردي است كه اين خود بزرگ‌ترين مزيت جهت پذيرش روش‌هاي نويني به مانند روش منتورينگ و ديگر روش‌هاي نوين در حوزه منابع انساني و آموزش عالي گردد. در پايان با عنايت به نتايج پژوهش امكان پياده ‌سازي رويكرد استادشاگردي، كه هم اكنون به شكل يك ساختار غيررسمي در دانشگاه نمونه در حال انجام است، قابليت تبديل شدن به ساختار رسمي را دارا باشد. روشي كه مي‌تواند منجر به نتايج رضايت بخش هم براي استاد و دانشجو و هم الگوي بالندگي، توسعه براي دانشگاه شهيد بهشتي گردد.