مقاله علمي – پژوهشي:‌ بررسي فراواني و شاخص‌‌هاي تنوع زيستي ماهيان در رودخانه دينور، استان كرمانشاه

پژوهش حاضر با هدف تعيين شاخص‌‌هاي تنوع زيستي ماهيان در رودخانه دينور، استان كرمانشاه، به‌اجرا درآمد. بدين منظور، در تيرماه 1397، تعداد 6 ايستگاه جهت نمونه‌‌برداري از ماهيان در طول رودخانه دينور انتخاب شدند كه ايستگاه 6 در بالادست رودخانه و ايستگاه 1 در پايين‌‌ترين دست رودخانه قرار داشت. عمليات نمونه‌‌برداري با استفاده از دستگاه الكتروشوكر انجام شد. در مجموع، 2543 نمونه ماهي از رودخانه دينور صيد شدند كه متعلق به 20 گونه بودند. در اين مطالعه، بيشتر گونه‌‌هاي صيد شده به خانواده كپورماهيان (Cyprinidae) تعلق داشتند و گونه‌‌هاي Alburnus sellal و Capoeta trutta به‌‌ترتيب داراي بيشترين و كمترين فراواني در بين گونه‌‌هاي مورد بررسي بودند. در اين مطالعه، شاخص‌‌هاي تنوع زيستي شامل شانون وينر، مارگالف، سيمپسون، غناي گونه‌‌اي، غالبيت و يكنواختي (همگني) تعيين شدند. نتايج به‌‌دست آمده نشان داد كه شاخص‌‌هاي شانون وينر و مارگالف از ايستگاه‌‌هاي بالادست (6 و 5) تا ايستگاه 4 با افزايش همراه بودند، اما پس از ايستگاه چهارم با كاهش مواجه شدند. در مورد شاخص سيمپسون، ايستگاه چهارم بيشترين مقدار اين شاخص را نشان داد اما پس از آن در ايستگاه سوم به‌شدت اُفت پيدا كرد. از نظر غناء گونه‌‌اي، ايستگاه 6 كمترين مقدار غناء گونه‌‌اي را به‌خود اختصاص داد درحالي‌كه بيشترين مقدار غناء گونه‌‌اي در ايستگاه 4 مشاهده شد. اگرچه ايستگاه 4 داراي بيشترين ميزان همگني در بين ايستگاه‌‌هاي مورد مطالعه بود، اما پس از اين ايستگاه در بخش‌‌هاي پايين‌‌دست به‌‌خصوص ايستگاه 3 كاهش همگني مشاهده شد. در اين مطالعه شاخص غالبيت رابطه معكوسي با شاخص همگني نشان داد به‌‌طوري‌كه ميزان غالبيت در ايستگاه 4 كمترين و در ايستگاه 3 به بيشترين مقدار خود رسيد. تغييرات مشاهده شده در شاخص‌‌هاي تنوع زيستي در طول رودخانه دينور مي‌‌تواند ناشي از تغييرات كاربري اراضي در حريم رودخانه، برداشت غيراصولي شن و ماسه و نيز رهاسازي انواع آلاينده‌‌هاي ناشي از فعاليت‌‌هاي كشاورزي، صنعتي و فاضلاب‌‌هاي خانگي به رودخانه دينور باشد.