بررسي تطابق الگوي صادرات آب مجازي با مزيت هاي رقابتي ايران

باتوجه به تشديد كميابي آب در كشورهاي مختلف و از جمله ايران، موضوع آب مجازي و تجارت آن از اهميت ويژه اي در برنامه‌ريزي و سياست گذاري كلان آب در آينده برخوردار شده است. در اين پژوهش سعي شده طي سال هاي 95-1371 مزيت‌هاي صادراتي، مقادير آب مجازي خروجي و ارزش هر متر مكعب آب مجازي صادر شده براي محصولات صادراتي اصلي (پسته، خرما، زعفران، كيوي و سيب) برآورد و ارتباط صادرات آب مجازي با مزيت‌هاي صادراتي بررسي گردد. نتايج نشان داد كه بطور متوسط طي دوره مورد بررسي، صادرات آب مجازي و ارزش آن براي محصول پسته به ترتيب معادل سالانه 4.9 ميليارد مترمكعب و 0.149 دلار به ازاي هر مترمكعب و شاخص مزيت نسبي آشكار شده متقارن نيز بيانگر وجود مزيت صادراتي پسته در همين دوره مي باشد. اين در حالي است كه ضريب همبستگي بيانگر ارتباط منفي و معني دار بين ارزش صادرات آب مجازي و مزيت صادراتي بوده كه نشان‌دهنده عدم تطابق الگوي صادرات آب مجازي با مزيت رقابتي پسته خواهد بود. در مورد محصول زعفران نيز اين ارتباط منفي، مشابه پسته بيانگر عدم تطابق بين الگوهاي تجاري و ارزش آب مجازي بوده و در مورد محصول خرما نيز عدم وجود رابطه معني دار بين ارزش هر مترمكعب آب مجازي صادراتي و مزيت صادراتي نيز اين عدم تطابق را تأئيد مي نمايد. اين در حالي است كه كاراترين وضعيت مربوط به صادرات محصولاتي كيوي و سيب بوده است. براين‌اساس همسويي سياست‌هاي تجاري و سياست هاي حفاظت از منابع آبي در شرايط فعلي كشور و بحران منابع آبي بيش از پيش ضرورت خواهد داشت.