ارزيابي اثربخشي شيوه هاي استفاده از محرك هاي بصري در خلاقيت طراحي دانشجويان معماري

پيشينه و اهداف: در فرايند طراحي، تصاوير به عنوان محرك بصري ابزار مهمي در رسيدن به ايده هاي خلاق طراحي هستند. اين موضوع باعث شده تا در حوزه فناوري آموزش، مطالعات وسيعي در خصوص روش هاي استفاده از محرك هاي بصري به عنوان ابزاري آموزشي انجام شود. از آنجا كه محرك مي‌تواند بر اساس نوع تشابه با مسأله طراحي و كيفيت(واضح، مبهم) تقسيم‌بندي شود؛ در برخي از پژوهش ها تأثير انواع محرك بصري بر خلاقيت طراحي دانشجويان مورد بررسي قرار گرفته است. سطح دانشجويان موضوع ديگري بوده كه در خلاقيت دانشجويان هنگام استفاده از انواع محرك، اثرگذار بوده است. همچنين برخي از مطالعات، ارتباط نوع تكليف طراحي و محرك بصري را مورد كنكاش قرار داده‌اند.  با اين حال ارزيابي جامعي از اثربخشي  اين روش ها در حوزه آموزش طراحي معماري صورت نگرفته است.  بنابراين هدف پژوهش حاضر بررسي ميزان اثربخشي روش هاي استفاده از محرك هاي بصري  در آموزش طراحي است.روش‌ها: در اين پژوهش ابتدا چارچوبي براي استفاده از محرك بصري براساس پژوهش هاي قبلي تدوين مي‌شود كه شامل دو بخش است: در بخش اول ارتباط انواع محرك با وجوه مربوط به خلاقيت مشخص شد؛  بخش دوم شامل مواردي بود كه بر شيوه استفاده از محرك توسط دانشجويان اثر مي گذارد و شامل سطح دانشجويان ، نوع تكليف و مسأله طراحي مي شد. سپس از  روش مرور همقطاران براي سنجش ميزان اثربخشي روش هاي استفاده از محرك هاي بصري  در آموزش طراحي گرفت. بنابراين مدرسين با تجربه معماري از دو كشور ايران و ايالات متحده، متن تدوين شده را ارزيابي كردند. در اين راستا، نظرات مدرسان از طريق مصاحبه ضبط و سپس نظرات آنها نگاشته شد، و به روش كيفي و از طريق كدگذاري مورد تحليل قرار گرفت. بنابراين نظرات شركت‌كنندگان براساس بخش هاي مختلف تفكيك شد و در مرحله بعد محتواي آن در ارتباط با تأييد، تجربيات مشابه، نقد و يا پيشنهادات، كدگذاري شد.يافته‌ها: نظرات معلمين باتجربه در خصوص دو بخش روش هاي استفاده از محرك؛ و همين‌طور شرايط تأثيرگذار دراستفاده از آنها مورد تحليل قرار گرفت. شركت‌كنندگان ضمن تأييد موضوعات مربوط به انواع محرك و تكليف طراحي، تجربيات متعددي در خصوص برداشت صحيح از انواع محرك ارائه نمودند. در بخش دوم، در ارتباط با تأثير سطح دانشجو و نوع مسأله طراحي، ضمن تأييد نقش اين دو عامل، برخي از معلمين نقدها و پيشنهاداتي به دسته‌بندي موضوع داشتند.نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از مرور همقطاران علاوه بر تأييد شيوه هاي استفاده از محرك هاي بصري، روش هايي ارائه مي كند كه مي تواند اثربخشي  از محرك هاي بصري را در آموزش طراحي بالا ببرد. همچنين معلمين باتجربه نقدها و پيشنهاداتي نسبت به برخي موضوعات داشتند. به‌طور مثال محركي كه تشابه بيشتري با مسأله طراحي دارد؛ تأثير بيشتري نسبت به  تصاويري دارد كه تشابه كمتري با مسأله طراحي دارد و يا هنگام استفاده از ترسيمات مبهم مربوط به طراحان باتجربه، بايد به اين نكته توجه داشت كه آنها چگونه از ترسيماتشان استفاده مي‌كنند و طي چه فرايندي آن ترسيمات تبديل به ايده نهايي مي‌شود و اين موضوع لازم است به دانشجويان آموزش داده شود. همچنين تقسيم مسائل به فرمي و عملكردي ابهاماتي دارد و بايد از روش‌هاي ديگر براي تقسيم مسائل استفاده نمود. نتايج حاصل از تحليل نظرات معلمين با تجربه مي تواند علاوه بر توسعه موضوع، براي پژوهش هاي بعدي استفاده شود.