بررسي ميزان اثربخشي لغت‌نامه الكترونيكي بر فراگيري واژگان زبان‌آموزان با رويكرد فراتحليل

پيشينه و اهداف: گنجاندن مجموعه متنوعي از برنامه هاي يادگيري زبان از طريق كامپيوتر در كلاس هاي آموزش زبان در طي پنج دهه اخير سبب گرديده است تا اهميت يافتن پاسخ روشن به سوالاتي نظير اينكه تا چه ميزان و تحت تاثير كدام متغيرهاي تعديل كننده برنامه هاي يادگيري زبان از طريق كامپيوتر مي توانند نتايج موثرتري در مقايسه با آموزش هاي سنتي زبان داشته باشند، دو چندان شود. درمطالعه حاضر تلاش شده است تا با استفاده از الگوي پژوهشي فراتحليل در قالب يك بررسي جامع، ميزان اثربخشي لغت‌نامه الكترونيكيبر سطح يادگيري واژگان زبان آموزان، مورد ارزيابي قرار گيرد. بعلاوه شناسايي متغيرهاي تعديل كننده تاثير گذار بر ناهمگوني اندازه اثر مطالعات مختلف نيز مورد بررسي قرار گرفت.روش‌ها:جامعه آماري پژوهش حاضر شامل كليه مطالعات انجام شده در گذشته در زمينه رابطه لغت‌نامه الكترونيكي و ميزان فراگيري واژگان زبان‌آموزان مي‌باشد. لذا جستجوي جامعي از پايگاه‌هاي اطلاعاتي معتبر به‌منظور شناسايي مطالعات مرتبط با بررسي اثربخشي لغت‌نامه الكترونيكي بر فراگيري واژگان انجام گرفت. معيار اصلي انتخاب مطالعات جهت تحليل در مطالعه حاضر انتشار در مجلات و يا مجموعه مقالات كنفرانس‌ها در فاصله سال‌هاي بين 1950 تا 2014 بود. به‌علاوه همزمان با متخصصان موضوع نيز جهت شناسايي مقالاتي كه در جستجوي اوليه يافت نشده بودند مشورت گرديد. اين فرايند نهايتاً منجر به شناسايي 132 مقاله گرديد. در مرحلۀ بعد، همۀ پژوهش‌هاي به‌دست آمده مورد بررسي دقيق تر قرار گرفتند و با چك ليست معيار انتخاب نهايي مطالعات ارزيابي گرديدند. در اين مرحله و طبق معيارهاي ورود تعداد 36 مقاله واجد شرايط تشخيص داده شده و براي ورود به تحليل نهايي برگزيده شدند. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نسخه دوم نرم افزار جامع فراتحليل انجام گرفت.يافته‌ها:در رابطه با برآورد اندازه اثر كلي لغت‌نامه الكترونيكي بر فراگيري واژگان زبان‌آموزان، نتيجه تحليل 36 مطالعه در فراتحليل حاضر نشان داد كه لغت‌نامه الكترونيكي اثر بزرگ و مثبت (1.40+) بر يادگيري واژگان زبان‌آموزان دارد. علاوه براين، ناهمگوني قابل توجهي بين اندازه اثر مطالعات در مجموعه مورد بررسي مشاهده گرديد. به منظور شناسايي دقيق‌تر منابع ناهمگونيبين اندازه اثر مطالعات، تحليل متغيرهاي تعديل كننده  در قالب شش متغير ( طرح پژوهش، حجم نمونه، سطح مهارت، سن، طول مدت برنامه، سال انتشار مقاله) اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه متغير حجم نمونه اثر معناداري بر ناهمگوني اندازه اثرها بين مطالعات جمع آوري شده داشته است تا حدي كه مطالعات با حجم نمونه بيشتر از 60 نفر اندازه اثر بزرگ داشته اند، درحالي كه مطالعات با حجم نمونه كمتر از 60 منجر به توليد اندازه اثر متوسط شده اند. يافته مهم ديگر اين بود كه ميانگين اندازه اثر از نظر آماري در سطوح مختلف طول مدت زمان برنامه آموزش متفاوت است. بدين معني كه مطالعات با مدت زمان برنامه آموزش طولاني تر ميانگين اثر بزرگتري نسبت به مطالعاتي داشته اند كه  مدت زمان آموزش پايين تري دارند. اين يافته نشان مي دهد كه با افزايش طول مدت زمان آموزش ، پيشرفت واژگان فراگيران به ميزان قابل توجهي افزايش مي يابد. همچنين نتايج حاكي از تاثير گذاري سال انتشار مطالعات به عنوان يك متغير تعديل كننده مهم بود، به طوري كه مطالعات سال هاي اخير اندازه اثر بزرگ تري در مقايسه با مطالعات سال هاي قبل داشته اند. يافته هاي بيشتر نشان دادند كه عدم تجانس بين اندازه اثرها در فراتحليل حاضر متاثر از تفاوت بين طرح پژوهش، سطح مهارت و سن زبان آموزان نمي باشد.نتيجه‌گيري: طبق نتايج به‌دست آمده در فراتحليل حاضر ادغام و كاربرد بيشتر برنامه آموزش زبان مبتني بر كامپيوتر در كلاس‌هاي درس سنتي براي دست‌يابي به نتايج بهتر ضروري به‌نظر مي‌رسد. براي تحقيقات آينده پيشنهاد مي گردد محققان جزييات بيشتري از مطالعه را ارائه نمايند تا بتوان عواملي كه بر تاثيرگذاري كامپيوتر بر يادگيري زبان دوم موثر هستند را تاييد يا رد نمود.