رابطه‌ي بين مشاركت فعال و پيشرفت تحصيلي در كلاس زبان انگليسي برخط پس از شيوع كوويد 19 در ايران

پيشينه و اهداف: آموزش برخط (برخط) به عنوان گونه اي از آموزش از راه دور و در دهه هاي گذشته موردتوجه مديران، استادان، دانشجويان و ديگران بوده است. در شرايط حادث از بيماري همه‌گير كويد 19، آموزش برخط به يك نياز تبديل‌شده است. از جمله عوامل مؤثر در كارآمدي اين نوع آموزش مشاركت فعال دانشجويان در فرايند يادگيري است. مشاركت فعال را تلاش صرف شده دانشجو در فرايند يادگيري تعريف مي كنند. كارشناسان باور دارند كه اجزاء مشاركت فعال عبارت اند از: تعامل با محتواي درس، تعامل با همكلاسي‌ها و تعامل با استادان براي كسب نتيجه آموزشي مطلوب (كسب نمره و رضايت تحصيلي). صاحب نظران تعليم و تربيت ادعا مي كنند كه مشاركت فعال دانشجويان در فرايند يادگيري پيش‌نياز يادگيري و پايداري آن است. شواهدي وجود دارد كه مشاركت فعال دانشجويان يكي از قوي ترين عوامل پيش‌بيني كننده ‌ پيشرفت تحصيلي است. در اين نوشتار به نقش مشاركت فعال در يادگيري زبان انگليسي در كلاس بر خط خواهيم پرداخت. نمايي از چگونگي پيشرفت تحصيلي و تلقي دانشجويان از مشاركت كلاسي نيز ارائه مي شود.روش ها: در اين پژوهش كه از نوع همبستگي است از پرسشنامه مقياس «مشاركت فعال در آموزش بر خط» و آزمون «خواندن و درك مطلب» زبان انگليسي استفاده‌شده است. اين پرسشنامه در سال 2015 توسط ديكسون طراحي‌شده و مشتمل بر 4 سازه و 19 گويه است و مقياس آن ليكرت 7 درجه‌اي است. سازه‌ها عبارت اند از: مهارت، عواطف، مشاركت و عملكرد. هيچ‌گونه سابقه‌اي اعم از اصل يا ترجمه اين پرسشنامه در نشريات علميپژوهشي ايران به دست نيامد. بنابراين محقق آن را ترجمه نموده است. ترجمه معكوس اين پرسشنامه توسط يكي از استادان انجام‌شده است. پرسشنامه يادشده با استفاده از گوگل فرم طراحي و از طريق سامانه آموزش مجازي دانشگاه به 297 نفر دانشجو كه در نيم سال نخست سال تحصيلي 99 درس زبان عمومي داشتند ارسال شد.206 نفر از دانشجويان به پرسشنامه پاسخ دادند. پاسخ‌هاي 22 نفر از آن ها مخدوش بود؛ به عنوان مثال به تمام گويه ها يك پاسخ داده بودند يا پاسخ‌ها يكي در ميان تكراري بود. لذا پاسخ‌نامه‌هاي آن ها كنار گذاشته شد. جمعاً 184 پاسخ‌نامه به همراه نمرات زبان انگليسي همان افراد مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. ابزار دوم اين پژوهش آزمون «خواندن و درك مطلب» زبان انگليسي است. اين آزمون را محقق بر اساس مطالعات نظري مربوط به مهارت مذكور طراحي و براي بررسي انطباق آزمون با نظريه هاي علمي و محتوي آموزشي از 5 نفر از استادان كمك گرفته است. اين آزمون داراي 40 سؤال است و به عنوان آزمون پايان‌ترم در سامانه آموزش مجازي دانشگاه انجام‌شده است.يافته‌ها: آزمون تي تك نمونه اي نشان داد كه پيشرفت تحصيلي دانشجويان در درس زبان انگليسي و تلقي آنان از مشاركت كلاسي رضايت بخش است. بر اساس تحليل رگرسيون  چاركي ميان مشاركت فعال و يادگيري زبان انگليسي در دانشجويان داراي نمره بالا ارتباط معني‌دار وجود دارد. اما تحليل آماري همبستگي نشان مي‌دهد كه ميان پيشرفت تحصيلي و مشاركت فعال در كلاس بر خط ارتباط آماري معني‌دار وجود ندارد. نبود وجود ارتباط معنادار ميان اين دو متغير با يافته هاي پژوهش هاي خارجي متفاوت است. دلايل گوناگوني براي اين موضوع متصور است. آموزش برخط در پژوهش حاضر انتخابي نبوده است و دانشجويان انگيزه كافي و مهارت و ابزارهاي لازم براي اين شيوه آموزش نداشته اند. شايد دانشجويان به همين دلايل دچار ترس و اضطراب شده اند. اين ترس و اضطراب احتمالاً موجب نارضايتي تحصيلي يا خودكم‌بيني شده است. اضافه مي كند كه تلقي دانشجويان از مشاركت فعال قابل‌قبول است. البته در مورد مشاركت در كلاس برخط هيچ گزارشي از پژوهش در ايران موجود نيست.نتيجه گيري: هدف اين پژوهش برآورد ارتباط بين مشاركت فعال و يادگيري زبان انگليسي در كلاس برخط بود. نتايج نشان داد كه نظريه مشاركت فعال در ارتقاء پيشرفت درسي در مورد دانشجويان قوي صدق مي كند اما در مورد دانشجويان حد متوسط و پايين تر صدق نمي كند. براي ارزيابي ميزان مشاركت دانشجويان از پرسشنامه استفاده‌شده است. پژوهشگران به‌خوبي مي دانند كه پرسشنامه مبتني بر خود اظهاري است و در اين روش احتمال خطاي اندازه‌گيري وجود دارد.