فراواني مصرف دخانيات در دانش‌آموزان شهر ورامين: نتايج فاز نخست مطالعه پيشگيري از استعمال دخانيات (پاد)

هدف: استعمال دخانيات در ميان نوجوانان موضوع نگران‌كننده‌اي است كه در سطح جهاني توجه بسياري از متوليان حوزه‌هاي مختلف اعم از بهداشت و سلامت تا جامعه‌شناسان را به خود جلب كرده است. اين مطالعه با هدف ارزيابي وضعيت استعمال فردي و خانوادگي دانش‌آموزان نسبت به مواد دخاني در سال 1398 انجام شد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه بر اساس تحليل نتايج فاز اول طرح پيشگيري از استعمال دخانيات (پاد) كه به روش كوهورت در شهر ورامين تهران در چهار فاز بر روي دانش‌آموزان دختر و پسر در حال اجرا است انجام شد. در فاز اول 920 نفر دانش‌آموز پايه هفتم از طريق روش نمونه‌گيري طبقه‌اي انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري اطلاعات پرسش‌نامه بومي شده سازمان بهداشت جهاني بود. سوالات پرسش‌نامه به‌صورت طيف ليكرت (1 تا 5) نمره‌دهي شد. روايي پرسش‌نامه با استفاده از نظر خبرگان و هم‌چنين محاسبه شاخص روايي محتوا و شاخص نسبت روايي محتوا تعيين شد. پايايي پرسش‌نامه نيز با محاسبه آلفاي كرونباخ (0.703) مورد تاييد قرار گرفت. يافته‌ها: فراواني مصرف قليان و سيگار به ترتيب 23.6%، 6.9% بود. 55.4% از دانش‌آموزان در مكان‌هايي نظير پارك، قهوه‌خانه و كافي‌شاپ به كشيدن مواد دخاني مي‌پردازند و 49.7% مهم‌ترين دليل براي مصرف را حس كنجكاوي گزارش كردند. 21.2% از دوستان نزديك آن‌ها سيگار و 35.1% قليان مي‌كشيدند. فراواني مصرف قليان و سيگار در خويشاوندان نسبي و سببي آن‌ها به ترتيب 51 و 45.8% بود. سطح آگاهي نسبت به دود دست دوم ضعيف بود. نتيجه‌گيري: قبح اجتماعي سيگار كشيدن در بين دانش‌آموزان و اطرافيان آن‌ها بيش‌تر از قليان بود به طوري كه مصرف قليان بين فرد دانش‌آموز، دوستان نزديك و خويشاوندان دانش‌آموزان بيش‌تر از سيگار بوده و قليان كشيدن به رفتاري بهنجار و عادي تبديل شده است.